Szmuglerzy

Opis książki:

Ojzer Warszawski jest pisarzem niemal zupełnie w Polsce nieznanym. W 2012 r. z inicjatywy Stowarzyszenia "Nad Bzurą" ukazał się wybór tekstów z księgi pamięci Sochaczewa, rodzinnego miasta Warszawskiego. Znalazł się tam fragment powieści Szmuglerzy oraz szkic o pisarzu. Zachęciło to Stowarzyszenie do poczynienia kolejnego kroku - wydania całego utworu.

Akcja Szmuglerów toczy się w czasie ostatniego roku I wojny światowej w małym prowincjonalnym miasteczku, w Warszawie oraz na trasie między nimi, którą stale pokonują szmuglerzy. Powieść uznawana jest nie tylko za najlepsze dzieło Warszawskiego, ale i za najważniejszą pozycję żydowskiego naturalizmu. Styl młodego pisarza jest - jak na czas powstania - nowatorski, celowo kolokwialny i chropawy, a konstrukcja narracji ujawnia różne punkty widzenia. W znakomity, przemawiający do wyobraźni sposób, a jednocześnie z dystansem i ironią oddaje chaos wojny, jej wpływ na mentalność i morale przeciętnych ludzi w miasteczku leżącym z dala od linii frontu. Szanowani obywatele w pogoni za zarobkiem zaczynają przyjmować wzorce zachowań przedstawicieli półświatka, a przemoc i prostytucja są na porządku dziennym.

Aby uczynić przekład maksymalnie wiernym oryginałowi, starałyśmy się podążać za jego chropowatym, potocznym językiem. Czasami jednak, aby uniknąć chaosu, musiałyśmy "poprawiać" autora, ujednolicając te fragmenty, w których nadmiernie żonglował czasami przeszłym i teraźniejszym. Z kolei, aby oddać wewnętrzną wielojęzyczność utworu, przywołałyśmy w dosłownym brzmieniu wszystkie cytaty z rosyjskiego i niemieckiego, zaznaczając kursywą ich "obcość" wobec języka narracji. Starałyśmy się również oddać kaleką polszczyznę Niemców próbujących mówić po polsku - tak jak zostało to zapisane przez Warszawskiego. Długo zastanawiałyśmy się nad tym, jak zaznaczyć cytaty z języka polskiego zapisane przez autora fonetycznie alfabetem hebrajskim. Wydało się to ważne dlatego, że Warszawski cytował żywy polski język w jego gwarowej odmianie, co jest z jednej strony świadectwem czasów, a z drugiej świadczy o jego znakomitym słuchu językowym. Ostatecznie postanowiłyśmy zapisać "polskie frazy" Warszawskiego kursywą, aby - podobnie jak w przypadku cytatów z niemieckiego i rosyjskiego - zasygnalizować ich obcość wobec jidysz, który jest podstawowym językiem narracji.

Monika Adamczyk-Garbowska, Magdalena Ruta

Książka "Szmuglerzy" - Ojzer Warszawski - oprawa twarda - Wydawnictwo Uniwersytet Marii Curie - Skłodowskiej. Książka posiada 308 stron i została wydana w 2018 r.