Etyka. Psychologia. Psychoterapia

Opis książki:

Wprowadzenie: Oddajemy do rąk Czytelników książkę poświęconą wzajemnym relacjom: etyki, psychologii praktycznej i psychoterapii. Prezentowana publikacja jest rezultatem ogólnopolskiej konferencji naukowej "Etyka - Psychologia - Psychoterapia", która miała miejsce w Częstochowie w dniach 21 -22 paździemika 2003 roku. Jej organizatorem była Wyższa Szkoła Pedagogiczna (obecnie Akademia im. Jana Długosza), zaś inicjatorami pracownicy Zakładu Filozofii i Zakładu Myśli Społecznej. W konferencji wzięło udział 28 uczestników reprezentujących 12 ośrodków akademickich.
Idea zorganizowania takiej debaty zrodziła się z dyskusji toczonej w środowisku częstochowskim przez filozofów i psychologów wokół następujących zagadnień: możliwości wzbogacenia etyki osiągnięciami z zakresu psychologii i psychoterapii oraz konieczności osadzenia pracy psychologów w szerszym, etycznym kontekście. Znaczenie aksjologiczno-normatywnego kontekstu działań psychologów praktyków wysunęło się w dyskusji na plan pierwszy. Jednocześnie, pojawił się pomysł przeniesienia debaty na forum ogólnopolskie, które dałoby możliwość podzielenia się własnymi refleksjami w szerszym gronie specjalistów. Pomysł spotkał się z pozytywnym przyjęciem i znalazł szeroki odzew w środowisku filozofów i psychologów z tak prestiżowych ośrodków badawczych jak PAN, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Sląski, Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Za ideę przewodnią częstochowskiej konferencji uznano namysł nad znaczeniem etycznego kontekstu działań psychologów praktyków. Przyjęto, że podkreślanie wagi tego problemu stanowi swoisty wymóg czasu i aktualnej sytuacji społecznej, w której dochodzi do coraz większej, niekontrolowanej ekspansji psychologii stosowanej. Obserwowany jest proces coraz szerszego wykorzystywania wiedzy psychologicznej w różnych aspektach życia społecznego. Nie chodzi w tym przypadku tylko o typową relację psychoterapeutyczną. W obecnych czasach wiedza psychologiczna jest skutecznie stosowana w różnych formach sprzedaży bezpośredniej i pośredniej, sięgają po nią agenci ubezpieczeniowi, specjaliści od "public relations" i kampanii wyborczych, jest szeroko wykorzystywana w zarządzaniu przedsiębiorstwami, selekcji kadr oraz w negocjacjach i mediacjach. Rozkwit przeżywają również różnego rodzaju szkolenia nastawione na poprawę praktycznych umiejętności psychologicznych (treningi komunikacji, asertywności, samorozwoju, autoprezentacji, radzenia sobie ze stresem).
Szeroka aplikacja zdobyczy psychologii w świecie współczesnym nabiera cech procesu nieodwracalnego. Niebezpieczeństwo towarzyszące temu zjawisku polega na możliwości sprowadzenia go wyłącznie do wymiarów prakseologicznych, gdzie efektywność, skuteczność danej metody byłaby podstawowym i jedynym wyznacznikiem jej wartości. Ten sprawnościowy punkt widzenia, niezbędny przy analizie samych działań okazuje się niewystarczający w momencie dokonywania ich oceny. Tym, co nie może być w tym przypadku pominięte jest właśnie aksjologiczno-normatywny kontekst metod stosowanych przez psychologów czyli etyczny wymiar ich postępowania. Nieuwzględnianie tego wymiaru, prędzej czy później, musi prowadzić do moralnej zapaści, a ta oznacza krzywdę ludzi, których nie tylko bezpośrednio, ale również pośrednio działalność psychologa dotyczyła lub dotyczyć będzie. Gdzie zatem przebiegają granice pomocy drugiemu człowiekowi, jakie istnieją niebezpieczeństwa manipulacji, na ile można udostępniać metody socjotechniczne przedstawicielom innych zawodów (np. agentom ubezpieczeniowym, politykom czy specjalistom od reklamy)? Oto jedne z wielu pytań, które powinny być stawiane i na które muszą paść odpowiedzi. Organizatorzy konferencji chcieli tym samym stworzyć warunki dla interdyscyplinarnej dyskusji, podczas, której szereg pytań łącznie z powyższymi musiałoby się pojawić i zmobilizować uczestników do namysłu, głębszej refleksji nad aktualną sytuacją.
Zawarte w książce artykuły nie zostały pogrupowane w rozdziały, ale uporządkowane według stopnia ogólności i społecznej ważności poruszanych w nich problemów. Zastosowano zatem dwie zasady porządkujące cały materiał. Pierwszą, wiodącą - od ogółu do szczegółu - czyli filozoficznego namysłu nad rolą psychologii i psychoterapii w życiu społecznym, kulturowej misji tych dwóch dziedzin ludzkiej działalności, aż po analizę konkretnych przypadków oraz związanych z nimi etycznych dylematów. I zasadę drugą, pomocniczą, polegającą na uwzględnianiu społecznej użyteczności poruszanych w pracach zagadnień. Spróbowano w ten sposób uporządkować bardzo bogaty i różnorodny materiał troszcząc się o zachowanie jedności koncepcyjnej i uniknięcia myślowego chaosu.
Szczególne podziękowania należą się Recenzentom książki - Prof. Beacie Szymańskiej i Prof. Jerzemu Aleksandrowiczowi za uważne przeczytanie, wni-kliwąocenę zawartych w pracy artykułów i życzliwą recenzję. Dzięki ich uwagom oraz wnikliwemu zainteresowaniu książka zyskała większą spoistość i precyzję.
Redaktorzy mają nadzieję, że prezentowana praca przyczyni się do posze-rzenia wiedzy o koniecznym związku etyki z psychologią praktyczną i psychote-rapią, uwrażliwi Czytelników na niebezpieczeństwo narastającej anomii w międzyludzkich relacjach, będąc jednocześnie inspirującą lekturą i pomocą w pracy naukowo-dydaktycznej.
Andrzej Margasiński, Dorota Probucka

Książka "Etyka. Psychologia. Psychoterapia" - Andrzej Margasiński, Dorota Probucka (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo Aureus.