Metafizyczny pejzaż. Świat według Tomasza z Akwinu

Opis książki:

Świat Tomasza z Akwinu przeminął. Dzisiaj znacznie więcej wiemy o ruchu, pojęciu dobra, sposobie tworzenia nazw w umyśle, a także o samym świecie. Pejzaż Tomasza pod tym względem można uznać za ograniczony kontekstem historycznym, w którym Akwinata dorastał, zdobywał doświadczenie i pisał swoje dzieła. Jest to jednak pejzaż nie tyle filozoficzny, ile metafizyczny i dlatego rzeczywistość myśli tomistycznej przedstawiona w niniejszej książce jest cały czas otwarta, podobnie jak otwarta jest sama filozofia. Ważne jest zatem to, jak odczytać dzisiaj problemy, które poruszał Tomasz: sumienia, prawa naturalnego, piękna, dobra, prawdy.
FRAGMENT
Trzeba wyruszyć w daleką intelektualną podróż, aby odnaleźć drogę do świata takiego, jakim go widział Tomasz z Akwinu. Musimy się przenieść w odległy historycznie czas, zobaczyć, jak myśleli i rozumowali ludzie o zupełnie innym doświadczeniu. Trzeba wejść w styl pracy i metodę intelektualnej analizy, które są nam dziś obce. Niełatwo jest powiązać zawartą tam wiedzę z naszym doświadczeniem, sposobem myślenia i wyrażania myśli. Tym bardziej, że niemożliwe jest bezpośrednie doświadczenie tego metafizycznego obrazu świata. Odkrywa go intelekt przez mozolną spekulację, pracę, polegającą na łączeniu i dzieleniu informacji docierających przez zmysły. Nie wystarczy po prostu spojrzeć, aby zobaczyć świat takim, jakim widział go Akwinata. Potrzeba trudu zestawiania i porównywania, by odkryć i przeniknąć umysłem piękno i harmonię Tomaszowego kosmosu. W jego tekstach opis istniejącej rzeczywistości rozpisany jest bowiem na wiele głosów i potrzeba swego rodzaju sprawności, by ujmować ową metafizyczną całość w ogromie szczegółowych kwestii. Trochę tak, jakbyśmy chcieli zapoznać się z brzmieniem symfonii, wysłuchując po kolei pojedynczych partii instrumentalnych. Gdy jednak uda się usłyszeć brzmienie całości, wtedy odsłania się przed nami metafizyczny pejzaż świata nasyconego prawdą, dobrem i pięknem bytu.
Świat Tomasza z Akwinu jest pełen życia, sensu, odczuć i wielorakiej wrażliwości. Jest pełen sensu, bo pochodzi ze źródła sensu i prawdy ostatecznej, która uwalnia od wszelkiego błędu. I choć wypływając z tego źródła, jakby się oddala, później jednak wraca — odnajdując je w sobie na nowo. Świat Akwinaty jest pełen odczuć i wielorakiej wrażliwości i niewiele ma wspólnego z obrazem bezdusznego mechanizmu sterowanego przez nad–precyzyjnego Ponad–Inżyniera. Jest pełen życia, bo nawet to, co nieożywione — choć nieświadomie — dąży do sobie właściwych celów, których osiągnięcie stanowi wypełnienie sensu zapisanego w jego naturze. Tomasz, choć nie jest hylozoistą, nie myśli o świecie cielesnym jako o ciemnym, całkowicie pozbawionym sensu chaosie nieobecności Boga. Temperuje w tej kwestii myśl neoplatońską, idąc za objawieniem biblijnym. Korzysta przy tym z aparatu filozoficznego Arystotelesa, który daje możliwość dostrzegania treści intelektualnych także w świecie materii. I choć poznawalność (intelligibilitas) jest wprost proporcjonalna do stopnia niematerialności, to świat materii zachowuje swój sens jako poznawany stwórczo przez Boga, a odtwórczo przez stworzenia żyjące. Świat Tomasza z Akwinu nasycony jest pociągającym i atrakcyjnym dobrem. Każdy ruch to przejaw miłości bytów spragnionych swej pełni, dążących do jedności z tym, co umiłowane. "Dobro jest tym, ku czemu wszystko ciąży” — powiada Tomasz, cytując Arystotelesa14. Świat stworzony przez Boga przyciąga wielorakimi dobrami: przepełniony jest miłością. Wszystko bowiem, co jest w ruchu, powodowane jest umiłowaniem dobra. Dobro jest wszechobecne, bo utożsamiane z bytem, z tym, co istnieje. Wszystko więc co istnieje, służy czemuś, jest dla czegoś, (dla kogoś) i ze względu na coś (ze względu na kogoś): ma swój sens i przeznaczenie.

Książka "Metafizyczny pejzaż. Świat według Tomasza z Akwinu" - Tadeusz Bartoś OP - oprawa miękka - Wydawnictwo Homini. Książka posiada 318 stron i została wydana w 2006 r.