Więź nr 10/2003. Październik

Opis książki:

Od redakcji

Pisane na gorąco

Wojciech Wieczorek
Spór o pamięć

Oficjalnie stosunki polsko-niemieckie są dziś lepsze, niż kiedykolwiek: oba kraje są sojusznikami w NATO, a wkrótce będą partnerami w Unii Europejskiej. Ale nie życzyłbym ani sobie, ani komukolwiek, żeby za wzorowo poprawną fasadą oficjalnych stosunków polsko-niemieckich kryły się zarzewia napięć, zatruwających klimat współżycia zwykłych ludzi. Potencjalnie mieszczą się one także w idei Centrum Przeciw Wypędzeniom według pomysłu Eriki Steinbach.

Józef Majewski
Biskup homoseksualista a jedność chrześcijan

Kryzys w światowej Wspólnocie Anglikańskiej, wywołany sierpniowym wyborem przez amerykański Kościół episkopalny (anglikański) na biskupa ks. Gene/a Robinsona, /"praktykującego/" homoseksualisty, zdaje się nieuchronnie prowadzić do rozpadu jedności anglikanizmu. Negatywne konsekwencje decyzji amerykańskiego Kościoła boleśnie dotykają też ekumenizmu, w tym szczególnie stosunków anglikańsko-katolickich.

Nowy Mojżesz, towarzysz w drodze
Ze Stefanem Frankiewiczem rozmawia Zbigniew Nosowski

W latach poprzedzających obecny pontyfikat systematycznie rosło polityczne znaczenie papiestwa jako instytucji, zmniejszał się jednak równocześnie jego autorytet moralny, a w przypadku niektórych krajów bloku sowieckiego - zmniejszała się także jego wiarygodność. Jan Paweł II odwrócił tę tendencję, stając się autentycznym przywódcą właśnie duchowym, rzecznikiem integralnego humanizmu w świecie bez ideologii, przeżywającym kryzys tradycyjnych wartości.

Russell Hittinger
Od /"więźnia Watykanu/" do świadka nadziei. Papieże ostatniego stulecia a sprawa wolności

Obecny okres rozkwitu i prestiżu Kościoła katolickiego i Stolicy Piotrowej nie ma precedensu w historii. Po raz pierwszy nie tylko w czasach nowożytnych, ale od ponad tysiąca lat - Kościół wchodzi w nowe tysiąclecie nie tylko w stanie pokoju z narodami, ale co więcej - ciesząc się nienaruszoną wolnością. Stało się tak, mimo że nie pojawił się nowy Konstantyn...

Tomas Halik
Vaticanum II: koniec katolicyzmu czy niedokończona rewolucja?

Sobór Watykański II rzeczywiście przyniósł ze sobą koniec /"katolicyzmu/" albo właściwie rozpoczął proces odchodzenia od /"katolicyzmu/" i uczynił ważny krok na drodze do /"katolickości/". To odchodzenie się dokonuje i - jak pokażę dalej - w oczywisty sposób musi ono zostać niedokończone. (.) Koniec /"katolicyzmu/" nie oznacza /"końca Kościoła/" ani utraty jego tożsamości - raczej umożliwił on Kościołowi wyjście z jednego z etapów jego historii.

George Weigel
Jaka będzie doktryna społeczna Kościoła w XXI wieku

Nauczanie społeczne Jana Pawła zaprowadziło Kościół katolicki na nowe tereny. W jego encyklikach nie ma poczucia nostalgii za ancien régime, nie ma najmniejszego śladu tęsknoty za tym, jak drzewiej bywało - zanim pojawiło się nowoczesne państwo i nowoczesna gospodarka. Kościół - w XIX wieku powszechnie postrzegany jako wróg demokracji - w następstwie Drugiego Soboru Watykańskiego i magisterium społecznego Jana Pawła II stał się być może głównym w świecie instytucjonalnym obrońcą praw człowieka i doświadczonym uczestnikiem światowej debaty o naturze i działaniu demokracji.

Karol Karski
Ewangelicy a posługa biskupa Rzymu

Katolik często nie rozumie postawy ewangelika, gdyż dla niego Kościołem jest w pierwszym rzędzie Kościół globalny, który dochodzi do znaczenia również w Kościele lokalnym (diecezji). Dla postawy katolickiej rzeczą niejako oczywistą jest to, że jedność musi się realizować koniecznie z papieżem i pod papieżem. Natomiast chrześcijanie innych tradycji wyobrażają sobie przyszłą jedność albo we wspólnocie z papieżem, lecz nie pod papieżem, albo w ogóle bez papieża. Nikt nie jest dzisiaj w stanie odpowiedzieć na pytanie, czy kiedykolwiek będzie możliwe pogodzenie ze sobą tak przeciwstawnych stanowisk.

ks. Alfons Skowronek
Papież wszystkich chrześcijan?

Bez /"Ut unum sint/" i bez sposobu sprawowania papieskiej posługi przez Jana Pawła II nie do pomyślenia byłby coraz śmielej pojawiające się po stronie protestanckiej głosy, że papieżowi mogłaby zostać powierzona rola rzecznika całego chrześcijaństwa wobec świata, reprezentacji na zewnątrz wszystkich chrześcijan, niezależnie od ich konfesyjnej przynależności. Wśród ewangelików pojawiła się nowa orientacja, którą dobrze oddaje hasło: pod papieżem - nie, z papieżem - tak.

Ryszard Furman
o święty Stanisławie, *** [droga wśród łanów zbóż], Twarz Matki

Włodzimierz Odojewski
I za nim szły. * Jeszcze raz, i jeszcze. * Był spokojny.
Trzy opowiadania

Andrzej Szmidt
*** [Dosyć trudno], *** [Wspominamy naszych zmarłych], Jak ze snu, *** [Piękny zdolny bandyta], *** [Rozmieniono cię Polsko]

Andrzej Rychard
Starzy aktorzy, nowe gry. Polskie instytucje w kryzysie
W Polsce mamy w tej chwili do czynienia ze specyficznym pomieszaniem systemów wartości charakterystycznych dla okresu przednowoczesnego, nowoczesnego i ponowoczesnego. (...) Polityka nigdy właściwie się w Polsce nie rozwinęła, ale nim się zdążyła rozwinąć, to już zanika w tradycyjnej postaci w wyniku procesów ponowoczesnych.

Piotr Wojciechowski
Jeden świat, jeden mózg: Na osobnych piętrach bytu

Lem w /"Tygodniku Powszechnym/" pisze:Tak, rządzą nami ciemniaki., ale chyba określenie /"dyktatura cwaniaków/" byłoby celniejsze. Gorzej, że na drugim biegunie nie ma społeczeństwa obywatelskiego, lecz rozproszony archipelag wysepek, na których takie społeczeństwo rodzi się z mozołem pod ciosami oceanu podejrzeń, nieufności, obojętności.

Z najnowszej historii Polski

Mariusz Mazur
/"Awanturniczy wychowanek Watykanu/". Aresztowanie prymasa Wyszyńskiego w 1953 roku na łamach prasy PRL

/"Komunikat/" składał się z w zasadzie z trzech informacji: kardynał Wyszyński - co podkreślano - był wielokrotnie ostrzegany, pomimo tego /"uporczywie/" nadużywał swoich funkcji kościelnych szkodząc państwu i narodowi, co zmusiło Prezydium rządu do wydania mu zakazu /"wykonywania funkcji związanych z dotychczasowymi jego stanowiskami kościelnymi/"; miało się to stać w oparciu o zasady prawa i w trosce o /"pełną normalizację stosunków między Rządem i hierarchią kościelną/".

Polacy i ich sąsiedzi

Agnieszka Magdziak-Miszewska
Między Jedwabnem a Pawliwką. Pamięć jako czynnik w stosunkach międzynarodowych

Za gwałtownie rosnącą potrzebą włączenia Wołynia do zbiorowej pamięci Polaków kryje się Jedwabne. Choć oczywiście jest to dziennikarskie uproszczenie, bo nie tylko i może nie przede wszystkim Jedwabne. Ale to właśnie przebieg polskiej dyskusji o Jedwabnem, pokutne nabożeństwo celebrowane przez prymasa Polski i wreszcie słowa polskiego prezydenta na miejscu zbrodni wpłynęły na polskie emocje wokół Wołynia. Emocje wokół Jedwabnego ukształtowały także polskie oczekiwania wobec Ukraińców.

Wojciech Wieczorek
Lipscher był zawsze

Odkąd jeszcze w czasach PRL nawiązane zostały stosunki dyplomatyczne z Republiką Federalną Niemiec i na Saskiej Kępie zainstalowała się Botschaft der Budesrepublik Deutschalnd - Lipscher przy tym był.

Winfried Lipscher
/"Ojczyzną jest drugi człowiek/"

/"Ojczyzną człowieka jest drugi człowiek/" - mówi w jednym z wierszy mój przyjaciel-poeta Kazimierz Brakoniecki z Olsztyna, który urodził się w tej samej miejscowości co ja, tylko że ja urodziłem się przed wojną, kiedy ta miejscowość nazywała się Wartenburg i należała do Niemiec, a opn urodził się już po wojnie w Polsce, w Barczewie.

Marek Orzechowski
Euronotes

Czy Szwedzi odrzucili tylko euro, czy również pewną filozofię życia we wspólnocie, której być może nie rozumieją i nie akceptują? Czy chcą pozostać na jej uboczu? A może w ich opinii za dużo działo się i dzieje ostatnio w ramach Unii? (...) Ale euro i tak jest obecne w Szwecji. Wystarczy polecieć do Sztokholmu, wziąć taksówkę, pójść do hotelu, zamówić w restauracji obiad. Wszędzie można płacić euro bez ceregieli.

Kościół w świecie

Kronika religijna

Nad książkami

Stanisław Obirek SJ
Lux ex Oriente

W dyskusjach nad przyszłością Europy mało zastanawiamy się nad duchowymi i kulturowymi związkami poszczególnych krajów europejskich, a zwłaszcza naszych środkowo- i wschodnioeuropejskich państw. Lektura najnowszej książki Grzegorza Przebindy /"Między Moskwą a Rzymem/" dostarcza znakomitej okazji, by je poznać. (...) Choć każdy z dwudziestu esejów pomieszczonych w tej książce był drukowany wcześniej i większość z nich znałem, to zebrane w jedną całość żyją nowym życiem, stanowią zwartą opowieść o religijnych zmaganiach najwybitniejszych umysłów Rosji XIX i XX wieku.

Zbigniew Nosowski
Partyzant i kobieta

Józef Tischner chciał być partyzantem. /"We mnie tkwił zawsze partyzant, który szukał przeciwnika. (...) ja lubię wchodzić w spór/" - mówi Annie Karoń-Ostrowskiej w książce /"Spotkanie/". A co to znaczy być partyzantem, gdy nie ma wrogów z bronią w ręku? - /"siedzieć na tyłach wroga, robić mu dowcipy i udawać, że jest się innym, niż się jest naprawdę/". Takim właśnie partyzantem był (bywał) Tischner jako filozof i jako publicysta.

Tomasz Szarota
Brawurowa misja w okupowanej Warszawie

Dla czytelnika polskiego książki /"Przeznaczenie nie omija Warszawy/" najciekawsze zapewne będą fragmenty wspomnień odsłaniające kulisy brawurowego wywiezienia przez Lucianę Frassati-Gawrońską z okupowanego kraju żony gen. Władysława Sikorskiego, przewiezienia z zagranicy walizki banknotów, które po ostemplowaniu mogły służyć Polsce Podziemnej, czy uwolnienie z więzienia Bolesława Piaseckiego.

Krzysztof Kosiński
Widok z okna Orient-Expressu

Pod koniec lata 1927 r. jedenastoletni Yehudi Menuhin, wraz z rodzicami i siostrami, wybrał się w podróż, która - jak sam później wspominał - decydująco wpłynęła na jego losy. Legendarnym Orient-Expressem jechał z Paryża do Bukaresztu, podążając śladami swojego mistrza, nauczyciela i wielkiego skrzypka tamtych czasów George/a Enescu. Gdy nie ćwiczyłem - wspomina Yehudi Menuhin w swojej autobiografii /"Niedokończona podróż. Dwadzieścia lat później/" - nie czytałem, nie spałem, nie rozmawiałem (...) trzymałem nos wlepiony w szybę i chłonąłem krajobraz Europy Wschodniej z niesamowitym uczuciem déja vu, jakby widoki przesuwające się za oknem były w mojej głowie jak znajomy sen, który się powtarza.

Do czytania poleca Jacek Borkowicz

Antoni Kroh, /"Sklep Potrzeb Kulturalnych/" Boris Jegorow, /"Oblicza Rosji. Szkice z historii kultury rosyjskiej XIX wieku/" Wojciech Zajączkowski, /"W poszukiwaniu tożsamości społecznej/" Robert Traba, /"Kraina tysiąca granic/"

Julia Hartwig
Miejsce przy oknie: Raport z wakacji

Co wieczór,przez kilka tygodni, nie opuszczały nas doniesienia o szalejących na południu Europy pożarach lasów. Wydawało się, że jakby przez okrutną pomyłkę powracał do nas co wieczór ten sam, powielony, obraz ogromnych przestrzeni objętych płomieniami, ludzi uciekających z miejsc zagrożenia, strażaków wyczerpanych walką z żywiołem. Były to jednak wciąż nowe obszary coraz to innych krajów - Francja, Hiszpania, Portugalia. Jakby straszna monotonia tych obrazów miała nam uprzytomnić, że bez względu na to, gdzie się rzecz rozgrywa, zło i katastrofa mają wszędzie podobne oblicze.

Zmarli

Małgorzata Borkowska OSB
Nasze pytania do Niego: Naucz nas się modlić

Chrystus w odpowiedzi na pytanie o modlitwę przekazał nam /"Ojcze nasz/". Jest to coś o wiele więcej niż krótki zbiór właściwych próśb do Boga. Jest to wzorzec postawy człowieka, który się modli: taki człowiek powinien postawić Boga, Jego święte Imię, Jego królestwo i Jego wolę przed wszystkim, ale powinien także uznać swoją od Niego zależność i prosić spokojnie i pokornie o to wszystko, co jest mu rzeczywiście do życia potrzebne.

Listy do redakcji

Witold Stankowski
W trosce o meritum i kulturę słowa

Jerzy Kochanowski
Przeciwko naukowości na chybcika

Książka "Więź nr 10/2003. Październik" - oprawa miękka - Wydawnictwo WIĘŹ. Cena 4.73 zł. Zapraszamy na zakupy! Zapewniamy szybką realizację zamówienia.