O bezkrólewiach w Polszcze i o wybieraniu królów począwszy od śmierci Zygmunta Augusta Jagiełły aż do naszych czasów

Opis książki:

Franciszek Salezy Jezierski (1740-1791) jest dobrze znany historykom literatury, historykom idei, jak również historykom państwa i prawa oraz historykom historiografii jako powieściopisarz, kaznodzieja, działacz oświatowy, ale przede wszystkim jako publicysta, który zasłynął swą twórczością w okresie Sejmu Czteroletniego.

Ksiądz Jezierski był do końca swego życia aktywnym uczestnikiem publicystycznego sporu o dziedziczność tronu polskiego, rozgorzałego z nową mocą na Sejmie Czteroletnim. Swe poglądy na szkodliwość bezkrólewi obszernie wyłożył w pracy O bezkrólewiach w Polszcze…, utrzymanej w formie traktatu historyczno-politycznego. Struktura rozprawki jest czytelna i logiczna; składa się z dwóch części: pierwszej - O bezkrólewiach w Polszcze i wybieraniu królów po skończonej linii jagiellońskiej męskiej na osobie Zygmunta Augusta aż do naszych czasów; drugiej - Noty, składającej się z erudycyjnych przypisów. W pierwszej części traktatu Jezierski najpierw dokonuje zobiektywizowanej analizy i klasyfikacji bezkrólewi, dzieląc je na bezkrólewia naturalne, przypadkowe, gwałtowne i prawne. Ponadto usiłuje dowieść swoich racji w wywodzie myślowym, pozbawionym znamion naturalnej perswazyjności, dostarczając rzeczowych, czerpanych z historii powszechnej i historii Polski, argumentów wymierzonych przeciw obrońcom wolnej elekcji. Według Jezierskiego sukcesja tronu była zgodna z rozumem, czego nie można było powiedzieć o wolnej elekcji. Tę część wywodu autora można określić jako introdukcję do dalszych części pracy, w której autor scharakteryzował bezkrólewia w Rzeczypospolitej na przykładach kolejnych dziewięciu interregnów - począwszy od bezkrólewia po śmierci Zygmunta Augusta, skończywszy na bezkrólewiu po śmierci Augusta II.

Traktat O bezkrólewiach w Polszcze… ma również charakter polemiczny. Powołując się na argumenty historyczne, Jezierski rozważa przede wszystkim sprawy bezkrólewi, a nie elekcji, co znajduje odbicie w formule tytułu traktatu. Jezierski twierdzi, że usankcjonowane prawem bezkrólewie, a nie sam wybór władcy, stało się jedną z przyczyn upadku Rzeczypospolitej szlacheckiej.

Książka "O bezkrólewiach w Polszcze i o wybieraniu królów począwszy od śmierci Zygmunta Augusta Jagiełły aż do naszych czasów" - Franciszek Salezy Jezierski - oprawa twarda - Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego. Książka posiada 104 stron i została wydana w 2017 r.