Zaradność, która jako cecha i jako kategoria analityczna robiła w latach dziewięćdziesiątych karierę, znajdowała swe przeciwieństwo w bezradności, którą przypisywano polskiej wsi. Czy polska wieś rzeczywiście jest bezradna wobec zmian, wobec własnej przyszłości? Czy bezradna jest młodzież wiejska? Pytanie społecznie ważne (bo pozwalające na weryfikację hipotez mówiących o dziedziczeniu elementów przeszłości), lecz nierozstrzygalne na poziomie przekonań czy powierzchownych obserwacji. Cóż bowiem znaczy bezradność? Intuicyjnie wiadomo. Po to, by orzekać w kategoriach naukowych potrzebne jest bardziej czułe instrumentarium, sięgające źródeł bezradności, tkwiących głęboko w systemie społecznym, w kulturze i w ludzkiej psychice.
Książka "Aktywni czy bezradni wobec własnej przyszłości? Młodzież wiejska na tle ogółu młodzieży" - Monika Kwiecińska-Zdrenka - oprawa miękka - Wydawnictwo Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Książka posiada 252 stron i została wydana w 2004 r.
Spis treści:
Fenomen bezradności w ujęciu socjologii i psychologii (Bezradność a zachowania społeczne człowieka * Bezradność jako reakcja na zmianę społeczną * Bezradność jako przeciwieństwo podmiotowości społecznej * Bezradność w klasycznym ujęciu psychologii poznawczej * Bierność a bezradność * Aktywność a bezradność * Modele analityczne bezradności); W poszukiwaniu źródeł bezradności (Systemowe źródła bezradności * Polska specyfika systemowa * Kulturowe źródła bezradności * Źródła bezradności w jednostkowym rozwoju); Wieś i zmiana społeczna w Polsce (Osobliwości zmiany społecznej w Polsce * Rola wsi w procesie przekształceń systemowych * Fenomen młodzieży wiejskiej i wiejskiej socjalizacji); Zaplecze warsztatowe badań własnych (Tradycja toruńskich badań longitudinalnych * Empiryczne źródła pracy - badanie toruńskich piętnastolatków "bis" i kontynuacje * Metoda i techniki własnej cząstki badań * Charakterystyka zebranego materiału empirycznego * Metody i techniki analizy danych); Sytuacja i plany życiowe piętnastolatków. W poszukiwaniu specyfiki wiejskiej (Społeczne charakterystyki badanych piętnastolatków * Aspiracje edukacyjne i statusowe młodzieży - różnice środowiskowe i między typami szkół * Wybór stylów i kierunków działania); Bezradność młodzieży wiejskiej - struktura i dynamika zjawiska (Strategie życiowe piętnastolatków * Bezradność wiejska - bezradność miejska: różne odcienie zjawiska * Zmiany celów i strategii życiowych młodzieży po trzech latach. Dynamika pokolenia * Bezradność toruńskiej młodzieży. Dynamika zjawiska * Bezradność młodzieży wiejskiej - elementy ciągłości i zmiany * Społeczne i polityczne następstwa wiejskiej bezradności); Podsumowanie; Aneks: Test projekcyjny w badaniu "Aspiracje i postawy życiowe młodzieży", Toruń 1998; Literatura; Helpless or active? Portrait of rural youth. Summary
