Rzymskie prawo prywatne. Kompendium

Wykaz skrótów . . 19
Wstęp . . 21
Rozdział pierwszy
Zagadnienia wstępne 23
I. Pojęcie i znaczenie prawa rzymskiego . . 23
§ 1. Prawo rzymskie . . 23
§ 2. Rzymskie pojęcie prawa i sprawiedliwości 24
1. Ius i fas . 24
2. Próby defi nicji prawa i sprawiedliwości 25
II. Podziały prawa 27
§ 3. Ogólna charakterystyka . 27
§ 4. Ius publicum – ius privatum . 27
§ 5. Ius civile 28
§ 6. Ius gentium 29
§ 7. Ius honorarium 30
§ 8. Ius naturale 31
§ 9. Ius commune – ius singulare . 32
§ 10. Ius vetus – ius novum 32
§ 11. Ius strictum – ius aequum 32
III. Systematyka rzymskiego prawa prywatnego . . 33
§ 12. Systematyka Ustawy XII tablic . 33
§ 13. Systematyka edyktu pretorskiego . . 34
§ 14. Systematyka Instytucji Gajusa . . 34
§ 15. Systematyka pandektowa 35
Rozdział drugi
Historyczny rozwój prawa rzymskiego . . 36
I. Historyczny rozwój źródeł prawa rzymskiego . 36
§ 16. Pojęcie i rodzaje źródeł prawa rzymskiego 36
1. Pojęcie . 36
2. Źródła poznania . . 37
II. Rozwój rzymskiego prawa prywatnego . 38
§ 17. Periodyzacja . . 38
§ 18. Prawo archaiczne (starorzymskie) . 38
1. Początki prawa. Zwyczaj . 38
1. Prawo zwyczajowe 38
2. Leges regiae . 39
2. Ustawa XII tablic . 39
3. Początki rzymskiej jurysprudencji . 41
4. Leges 42
1. Leges rogatae . . 42
2. Plebiscita 44
§ 19. Prawo przedklasyczne 44
1. Ogólna charakterystyka . . 44
2. Edykty magistratur 44
3. Ustawy . 45
4. Jurysprudencja 46
§ 20. Prawo klasyczne . . 47
1. Ogólna charakterystyka . . 47
2. Senatus consulta . . 48
3. Edictum Salvianum . . 49
4. Rozwój jurysprudencji klasycznej. Ius publice respondendi . . 50
1. Kierunki działalności i formy literackie 50
2. Ius respondendi 51
5. Szkoły prawnicze . 51
6. Przedstawiciele jurysprudencji klasycznej . 52
7. Instytucje Gajusa . . 53
8. Konstytucje cesarskie . 54
§ 21. Prawo poklasyczne . . 55
1. Ogólna charakterystyka . . 55
2. Zbiory konstytucji cesarskich 56
3. Jurysprudencja. Ustawy o cytowaniu . . 57
1. Nauka prawa. Prawo wulgarne . . 57
2. Ustawa o cytowaniu . . 57
4. Poklasyczne zbiory prawa 58
§ 22. Kodyfi kacja justyniańska 59
1. Prace kodyfi kacyjne . . 59
2. Kodeks . 60
3. Digesta . 60
4. Instytucje . . 61
5. Nowele . 61
6. Corpus Iuris Civilis 62
III. Pojustyniańskie dzieje prawa rzymskiego . . 62
§ 23. Prawo rzymsko-bizantyjskie i jego zbiory . 62
§ 24. Prawo rzymskie w Europie . . 63
1. Leges Romanae Barbarorum . 63
2. Szkoła glosatorów . 64
3. Szkoła komentatorów 65
4. Kierunek humanistyczny 66
5. Szkoła historyczna i pandektystyka . 66
6. Recepcja prawa rzymskiego . 67
7. Kościół i prawo rzymskie 68
§ 25. Prawo rzymskie w Polsce 69
1. Kwestia recepcji prawa rzymskiego w Polsce . . 69
2. Nauka prawa rzymskiego w Polsce . 70
Rozdział trzeci
Proces cywilny 72
I. Ogólna charakterystyka, rozwój i organizacja procesu . . 72
§ 26. Pojęcie procesu 72
§ 27. Historyczny rozwój procesu . 72
§ 28. Skarga (powództwo) – actio . 75
§ 29. Fazy procesu zwyczajnego . . 76
§ 30. Organizacja sądownictwa w okresie republiki i pryncypatu 77
§ 31. Sędzia prywatny i sądy kolegialne . 77
§ 32. Jurysdykcja 78
§ 33. Właściwość sądu – forum . . 79
§ 34. Strony procesowe i ich zastępcy procesowi 80
1. Strony procesowe . 80
2. Zdolność sądowa, zdolność procesowa i legitymacja procesowa . 81
3. Zastępcy procesowi . . 81
II. Proces legisakcyjny 82
§ 35. Rodzaje legisakcji . 82
1. Ogólna charakterystyka . . 82
2. Poszczególne legisakcje . . 83
1. Legis actio sacramento 83
2. Legis actio per iudicis arbitrive postulationem . 84
3. Legis actio per condictionem . 84
4. Legis actio per manus iniectionem . . 84
5. Legis actio per pignoris capionem 85
§ 36. Przebieg postępowania legisakcyjnego . 85
III. Proces formułkowy 86
§ 37. Geneza i ogólna charakterystyka procesu . 86
§ 38. Postępowanie w stadium in iure 88
1. Wezwanie do sądu – in ius vocatio . 88
2. Editio actionis . 88
§ 39. Stanowisko pozwanego . 89
1. Sposoby zachowania pozwanego . . 89
2. Confessio in iure . 90
3. Indefensio . 90
4. Negatio 90
5. Exceptio . . 91
§ 40. Litis contestatio . . 92
1. Pojęcie 92
2. Skutki . 92
§ 41. Formułka procesowa 93
1. Pojęcie 93
2. Części formułki . . 93
1. Intentio 93
2. Condemnatio . 94
3. Demonstratio . 94
4. Adiudicatio 95
5. Exceptio 95
6. Praescriptio 95
§ 42. Rodzaje skarg (actiones) 96
1. Actiones in rem – actiones in personam . . 96
2. Actiones civiles – actiones honorariae . 97
3. Actiones poenales – actiones rei persecutoriae – actiones mixtae 98
4. Actiones privatae – actiones populares . 99
5. Actiones arbitrariae . 99
§ 43. Postępowanie w fazie apud iudicem . . 99
1. Postępowanie dowodowe . . 99
2. Wyrok . 101
§ 44. Egzekucja 104
1. Pojęcie i podstawy egzekucji . . 104
2. Rodzaje egzekucji 105
IV. Ochrona pozaprocesowa 106
§ 45. Ogólna charakterystyka 106
§ 46. Poszczególne środki 107
1. Interdykt . 107
2. Restitutio in integrum 108
3. Missio in possessionem . . 108
V. Proces kognicyjny (cognitio extra ordinem) . . 109
§ 47. Organizacja sądownictwa w okresie dominatu . . 109
§ 48. Cechy charakterystyczne procesu . 109
§ 49. Przebieg postępowania . 111
§ 50. Wyrok i apelacja . 112
§ 51. Egzekucja 112
Rozdział czwarty
Prawo osobowe . 114
I. Osoby fizyczne . . 114
§ 52. Zdolność prawna 114
1. Pojęcie osoby i zdolności prawnej . 114
2. Status . 115
3. Capitis deminutio 116
4. Koniec zdolności prawnej . . 117
§ 53. Niewolnicy . . 118
1. Powstanie niewoli 118
2. Położenie prawne niewolnika . . 119
1. Niewolnik jako przedmiot prawa . . 119
2. Udział niewolników w obrocie majątkowym . 120
3. Zgaśnięcie niewoli . . 122
4. Ustawy ograniczające wyzwolenia niewolników . 123
§ 54. Wyzwoleńcy . 124
§ 55. Półwolni . 124
§ 56. Wolni . 125
1. Obywatele rzymscy . 125
1. Nabycie i utrata obywatelstwa rzymskiego 125
2. Uprawnienia przysługujące obywatelom . . 126
2. Latini . 127
3. Peregrini . . 127
§ 57. Osoby sui iuris i alieni iuris 128
§ 58. Inne przyczyny wpływające na zakres zdolności prawnej . 129
1. Infamia 129
2. Religia . 130
II. Osoby prawne 131
§ 59. Korporacje . . 131
§ 60. Fundacje . 132
III. Zdolność do czynności prawnych . 133
§ 61. Pojęcie zdolności do czynności prawnych 133
§ 62. Ograniczenia zdolności do czynności prawnych 134
1. Wiek . . 134
2. Choroba umysłowa . 135
3. Płeć 136
4. Marnotrawstwo . . 136
IV. Czynności prawne . . 137
§ 63. Pojęcie, rodzaje i skutki czynności prawnych 137
1. Zdarzenia prawne – działania – czynności prawne . 137
2. Rodzaje czynności prawnych . . 138
3. Skutki . 139
4. Nieważność . . 141
5. Konwalidacja i konwersja . . 141
§ 64. Wady oświadczenia woli 142
1. Pojęcie wady oświadczenia woli . . 142
2. Zamierzona niezgodność pomiędzy wolą a jej oświadczeniem . 142
3. Niezamierzona niezgodność pomiędzy wolą a jej oświadczeniem . 143
1. Pomyłka . . 143
2. Błąd 143
3. Ignorantia iuris . . 144
4. Dolus i metus . 145
1. Pobudka w czynności prawnej . 145
2. Dolus . . 145
3. Metus . . 146
§ 65. Treść czynności prawnych . 147
1. Elementy treści czynności prawnej 147
2. Warunek . 148
3. Termin 148
4. Polecenie . 149
§ 66. Zastępstwo . . 150
Rozdział piąty
Prawo rodzinne . 151
I. Rodzina rzymska 151
§ 67. Patriarchalna władza w rodzinie . . 151
§ 68. Agnacja i kognacja . 151
1. Agnacja . . 151
2. Kognacja . 152
§ 69. Powinowactwo . . 154
§ 70. Stanowisko prawne osób alieni iuris . . 154
II. Prawo małżeńskie 155
§ 71. Pojęcie i zawarcie małżeństwa . 155
1. Pojęcie 155
2. Wymogi zawarcia małżeństwa . 155
3. Konkubinat i contubernium 156
4. Zaręczyny . 157
5. Zawarcie małżeństwa 158
§ 72. Conventio in manum 159
§ 73. Rozwiązanie małżeństwa . . 160
1. Sposoby rozwiązania małżeństwa . 160
2. Rozwód . . 161
3. Zniesienie manus 161
4. Małżeństwo ponowne . . 161
§ 74. Ustawodawstwo małżeńskie cesarza Augusta 162
§ 75. Skutki zawarcia małżeństwa 163
1. Skutki w zakresie prawa osobowego . . 163
2. Skutki w zakresie prawa majątkowego 164
1. Ogólna charakterystyka . 164
2. Darowizny między małżonkami 164
3. Posag . . 165
III. Władza ojcowska (patria potestas) . 166
§ 76. Powstanie władzy ojcowskiej . . 166
1. Sposoby powstania władzy ojcowskiej 166
2. Urodzenie w małżeństwie . . 166
3. Przysposobienie . 167
1. Adopcja . . 167
2. Arrogacja . 168
4. Legitymacja dziecka . 168
§ 77. Treść władzy ojcowskiej 170
1. Władza nad osobami 170
2. Władza nad majątkiem . 171
1. Ogólna charakterystyka . 171
2. Peculium . . 171
3. Bona materna 172
§ 78. Wygaśnięcie władzy ojcowskiej 172
1. Sposoby wygaśnięcia władzy ojcowskiej . . 172
2. Emancypacja . 172
IV. Opieka i kuratela . 173
§ 79. Sposoby powołania opiekuna . 173
§ 80. Opieka nad niedojrzałymi . 174
§ 81. Opieka nad kobietami . . 175
§ 82. Kuratela . . 176
Rozdział szósty
Prawo rzeczowe . 178
I. Rzeczy . 178
§ 83. Pojęcie rzeczy 178
§ 84. Rzeczy wyjęte z obiegu . 179
§ 85. Podział rzeczy będących w obrocie . . 180
1. Res mancipi – res nec mancipi . 180
2. Rzeczy ruchome i rzeczy nieruchome 181
3. Rzeczy pojedyncze – rzeczy złożone – rzeczy zbiorowe 181
4. Rzeczy oznaczone co do gatunku (genus) i co do cech
indywidualnych (species). Rzeczy zamienne i niezamienne 182
5. Rzeczy zużywalne i niezużywalne . 183
6. Rzeczy podzielne i niepodzielne . . 183
7. Przynależności . . 184
8. Pożytki 184
§ 86. Rodzaje władztwa nad rzeczami . . 185
II. Posiadanie . 185
§ 87. Pojęcie, geneza i rodzaje posiadania . . 185
1. Pojęcie 185
2. Geneza i skutki . . 185
3. Rodzaje 186
1. Posiadanie a dzierżenie . 186
2. Possessio ad interdicta 187
3. Possessio iusta oraz possessio iniusta . . 187
§ 88. Nabycie i utrata posiadania 188
1. Nabycie posiadania corpore et animo . 188
1. Nabycie corpus 189
2. Nabycie animus . . 189
2. Nabycie wyjątkowe – solo animo . . 190
3. Utrata posiadania 190
§ 89. Ochrona posesoryjna . . 190
1. Pojęcie ochrony posesoryjnej . . 190
2. Interdictum uti possidetis 191
3. Interdictum utrubi . . 191
4. Interdictum unde vi . 192
5. Interdictum de precario . 193
6. Interdictum quod vi aut clam . . 193
III. Własność . . 194
§ 90. Pojęcie i treść własności 194
§ 91. Rodzaje i ograniczenia własności. Współwłasność . 195
1. Własność kwirytarna i bonitarna . 195
2. Własność na gruntach prowincjonalnych 196
3. Ograniczenia prawa własności . 196
1. Ogólna charakterystyka . 196
2. Ograniczenia prawa własności wynikające z prawa sąsiedzkiego . . 197
3. Zasada tzw. elastyczności prawa własności . . 198
4. Współwłasność . . 198
§ 92. Nabycie własności . . 199
§ 93. Pierwotne sposoby nabycia własności 200
1. Zasiedzenie . . 200
1. Pojęcie i rozwój historyczny 200
2. Wymogi . . 200
3. Longissimi temporis praescriptio 201
4. Funkcje 202
2. Zawłaszczenie 202
3. Akcesja 203
1. Pojęcie i formy 203
2. Połączenie nieruchomości . . 203
3. Połączenie ruchomości z nieruchomościami . 204
4. Połączenie ruchomości z ruchomościami . 204
4. Przetworzenie rzeczy 205
5. Nabycie własności na pożytkach . . 206
6. Znalezienie skarbu . . 206
§ 94. Pochodne sposoby nabycia własności 207
1. Mancypacja . . 207
2. In iure cessio . 208
3. Tradycja . . 209
1. Pojęcie . 209
2. Wymogi . . 209
§ 95. Ochrona prawa własności . 211
1. Ogólna charakterystyka . 211
2. Rei vindicatio – skarga wydobywcza . . 212
1. Cele skargi 212
2. Strony . 213
3. Pożytki i nakłady . 213
3. Actio negatoria – skarga negatoryjna . 215
4. Actio Publiciana – powództwo publicjańskie 215
IV. Prawa na rzeczy cudzej . . 216
§ 96. Pojęcie i podział . 216
§ 97. Służebności . . 217
1. Pojęcie i podział . 217
2. Służebności gruntowe . . 218
3. Służebności osobiste 218
1. Ususfructus 218
2. Usus 219
3. Habitatio . . 219
4. Operae servorum et animalium . 219
4. Zasady dotyczące służebności . 220
5. Powstanie i zgaśnięcie służebności 220
6. Ochrona służebności – actio confessoria . 221
§ 98. Emfi teuza . 222
§ 99. Prawo zabudowy 223
§ 100. Prawo zastawu . . 224
1. Pojęcie i rozwój historyczny zastawu . 224
1. Pojęcie i formy zastawu . 224
2. Fiducia 224
3. Pignus . 225
4. Hypotheca . 226
2. Powstanie i zgaśnięcie zastawu 227
3. Przedmiot prawa zastawu . . 228
4. Realizacja prawa zastawu . . 228
5. Wielość zastawów 229
Rozdział siódmy
Zobowiązania . . 231
I. Pojęcie, ogólna charakterystyka i podział zobowiązań . . 231
§ 101. Pojęcie zobowiązania. Podział zobowiązań ze względu na ich charakter . 231
1. Defi nicje źródłowe zobowiązania . 231
2. Elementy zobowiązania . 232
3. Obligatio i prawa rzeczowe . 232
4. Zobowiązania cywilne i naturalne . 233
5. Zobowiązania jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące 234
6. Zobowiązania ścisłego prawa i dobrej wiary . 235
§ 102. Podmiot zobowiązania . 236
1. Wielość podmiotów zobowiązania. Zobowiązania podzielne i niepodzielne 236
2. Zobowiązania solidarne 237
3. Zmiana podmiotu zobowiązania. Cesja . . 238
§ 103. Źródła powstania zobowiązań . 239
1. Początki rzymskiej obligatio 239
2. Źródła zobowiązań w prawie klasycznym i poklasycznym . . 240
§ 104. Przedmiot zobowiązania 241
1. Świadczenie w zobowiązaniu . . 241
2. Odsetki 243
3. Zobowiązanie specyfi czne i gatunkowe . . 243
4. Zobowiązanie przemienne i upoważnienie przemienne 244
§ 105. Skutki niewykonania zobowiązania . . 245
1. Podstawy odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania . 245
2. Szkoda i obowiązek jej naprawienia . . 246
3. Wina dłużnika . . 247
4. Odpowiedzialność z tytułu custodia . . 249
§ 106. Zwłoka 250
II. Zobowiązania z kontraktów, z umów nieformalnych oraz jak gdyby
z kontraktów . 251
§ 107. Pojęcie i podział kontraktów . . 251
§ 108. Kontrakt pożyczki (mutuum) . 253
1. Pojęcie i konstrukcja kontraktu pożyczki . 253
2. Senatus consultum Macedonianum 253
3. Pożyczka morska 254
§ 109. Kontrakt przechowania (depositum) . . 254
1. Pojęcie i skutki prawne zawarcia kontraktu . . 254
2. Szczególne rodzaje depozytu . . 255
§ 110. Kontrakt użyczenia (commodatum) . . 256
1. Pojęcie i skutki prawne zawarcia kontraktu . . 256
2. Uprawnienia i obowiązki stron 256
3. Commodatum a precarium . 257
§ 111. Kontrakt zastawu ręcznego (pignus) . . 258
§ 112. Kontrakty werbalne . 259
1. Stypulacja . 259
2. Inne kontrakty werbalne 259
§ 113. Kontrakty literalne . . 260
1. Expensilatio . . 260
2. Chirographum i syngrapha . 261
§ 114. Emptio-venditio (kontrakt kupna-sprzedaży) 261
1. Pojęcie i rozwój historyczny kontraktu 261
2. Towar i cena . 262
3. Obowiązki sprzedawcy i kupującego . 263
4. Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu ewikcji . 264
5. Odpowiedzialność sprzedawcy z powodu wad fizycznych przedmiotu sprzedaży 265
6. Umowy dodatkowe . 266
§ 115. Kontrakt najmu (locatio-conductio) . . 266
1. Pojęcie i rodzaje . 266
2. Najem rzeczy (locatio-conductio rei) . . 267
3. Najem usług (locatio-conductio operarum) . . 268
4. Najem dzieła (locatio-conductio operis faciendi) . 268
5. Lex Rhodia de iactu . 269
§ 116. Kontrakt spółki (societas) . . 270
1. Pojęcie i rodzaje . 270
2. Obowiązki wspólników i rozwiązanie kontraktu spółki . 271
3. Spółka a korporacja . 271
§ 117. Kontrakt zlecenia (mandatum) 272
§ 118. Kontrakty nienazwane (contractus innominati) . 274
1. Pojęcie 274
2. Klasyfikacja . . 275
§ 119. Pacta . 276
1. Pojęcie 276
2. Podział 276
§ 120. Pacta praetoria . . 277
1. Constitutum debiti . . 277
2. Recepta 277
§ 121. Pacta legitima 278
1. Kompromis (compromissum) . . 278
2. Umowa darowizny (pactum de donatione) 279
§ 122. Zobowiązania jak gdyby z kontraktów 280
1. Pojęcie i podział . 280
2. Negotiorum gestio 280
3. Bezpodstawne wzbogacenie 281
III. Zobowiązania z deliktów i jak gdyby z deliktów . 282
§ 123. Zobowiązania z deliktów . . 282
1. Ogólna charakterystyka . 282
2. Podział 283
§ 124. Furtum (kradzież) . . 284
1. Pojęcie 284
2. Furtum manifestum – furtum nec manifestum 284
3. Skargi z tytułu kradzieży 284
§ 125. Rapina (rabunek) 285
§ 126. Iniuria (zniewaga) . . 286
§ 127. Damnum iniuria datum (bezprawne wyrządzenie szkody w cudzym majątku) . 287
§ 128. Przestępstwa prawa pretorskiego . 288
1. Metus (przymus psychiczny) . . 288
2. Dolus (podstęp) . 289
3. Fraus creditorum (działanie na szkodę wierzyciela) . 289
§ 129. Zobowiązania jak gdyby z deliktów . . 290
1. Pojęcie i rodzaje . 290
2. Wyrzucenie lub wylanie czegoś z budynku (deiectum vel eff usum) . . 290
3. Umieszczenie przedmiotu stwarzającego zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu (positum aut suspensum) 291
4. Odpowiedzialność sędziego niewłaściwie prowadzącego proces (iudex qui litem suam fecit) . 291
IV. Umocnienie i umorzenie zobowiązań . 294
§ 130. Umocnienie zobowiązań . . 294
1. Sposoby umacniania zobowiązań . 294
2. Poręczenie 294
3. Zadatek . . 296
§ 131. Umorzenie zobowiązań 296
§ 132. Umorzenie zobowiązań ipso iure . . 297
1. Wykonanie zobowiązania – solutio 297
2. Zwolnienie z zobowiązania . 297
3. Nowacja . . 298
4. Confusio . . 299
5. Concursus causarum lucrativarum . 300
§ 133. Umorzenie zobowiązań ope exceptionis . . 300
1. Pactum de non petendo . 300
2. Potrącenie (compensatio) . . 300
Rozdział ósmy
Prawo spadkowe 302
§ 134. Ogólna charakterystyka 302
1. Pojęcie prawa spadkowego i dziedziczenia . . 302
2. Powołanie do dziedziczenia 304
3. Hereditas i bonorum possessio . . 305
§ 135. Dziedziczenie testamentowe . . 306
1. Pojęcie testamentu . . 306
2. Rodzaje testamentów 307
1. Starorzymskie formy testamentu . . 307
2. Testament prawa pretorskiego . 308
3. Testamenty w prawie poklasycznym i justyniańskim 308
3. Nieważność i nieskuteczność testamentu . 309
4. Kodycyl . . 311
5. Niegodność dziedziczenia . . 311
§ 136. Treść testamentu 312
1. Ustanowienie dziedzica – heredis institutio . . 312
2. Cautio Muciana . 312
3. Podstawienie dziedzica – substitutio . . 313
§ 137. Dziedziczenie przeciwtestamentowe . . 315
1. Wydziedziczenie. Dziedziczenie przeciwtestamentowe formalne . . 315
2. Querella inoffi ciosi testamenti . . 316
3. Zachowek. Dziedziczenie przeciwtestamentowe materialne 317
§ 138. Dziedziczenie beztestamentowe . . 318
1. Pojęcie i rozwój historyczny 318
2. Dziedziczenie beztestamentowe według prawa cywilnego . 319
3. Dziedziczenie beztestamentowe według edyktu pretorskiego 320
4. Zmiany w dziedziczeniu beztestamentowym w okresie pryncypatu . . 321
5. Dziedziczenie beztestamentowe według prawa justyniańskiego . . 322
6. Kwarta ubogiej wdowy . 323
§ 139. Nabycie spadku i jego skutki . . 324
1. Nabycie spadku . . 324
2. Skutki nabycia spadku . . 324
3. Transmisja powołania . . 326
4. Podatek od spadków 326
§ 140. Nabycie spadku przez kilku spadkobierców . 327
1. Wielość dziedziców. Prawo przyrostu . 327
2. Zaliczenia na dział spadkowy . . 327
3. Ochrona dziedzica . . 328
4. Spadek leżący 329
§ 141. Zapisy 329
1. Pojęcie i rodzaje zapisów 329
2. Legat . . 330
1. Legat windykacyjny . 330
2. Legat damnacyjny 330
3. Legat sinendi modo . . 331
4. Legat per praeceptionem . 331
3. Ograniczenie zapisów. Kwarta falcydyjska 331
4. Fideikomisy . . 332
5. Fideikomis uniwersalny 332
Literatura wybrana . 335
Łacińskie sentencje prawnicze 339
Indeks terminów i zwrotów łacińskich . 343
Indeks osób . 369