Obraz Jahwe jako władcy choroby w Biblii Hebrajskiej na tle bóstw bliskowschodnich

Opis książki:

Praca niniejsza w swej zasadniczej części składać się będzie ze wstępu, trzech rozdziałów i zakończenia. Należy przy tym zaznaczyć, że szerokie studium filologiczne różnego rodzaju chorób występujących w Biblii, które pierwotnie stanowiło pierwszy rozdział, zostało w niniejszej publikacji opuszczone. Wynikało to w dużej mierze ze względów fmansowych. Skrócenie pracy było także podyktowane troskąo Czytelników, którym język hebrajski nie jest znanjj Przebrnięcie przez długie i skomplikowane rozważania filologiczne byłoby stawianiem ich cierpliwości na zbyt wielkąpróbę. Dlatego też jedynie konkluzje wynikające z tych badań zostały dodane do wstępu, jako osobna jego część.
Opierając się o te wstępne wnioski, rozdział pierwszy omawiać będzie istoty, które można określić mianem Władcy Choroby. W pierwszym rzędzie będzie to oczywiście Jahwe i jemu właśnie poświęcony będzie pierwszy podrozdział. Interesować nas będą cechy Boga Izraela, gdy zsyła, bądź uzdrawia z choroby. Wyróżnić przy tym można najczęściej pojawiające się obrazy, które omówiono w kolejnych paragrafach. Jest to obraz Jahwe - Wojownika, Jahwe - Władcy istot nadludzkich oraz obraz ręki Jahwe powodującej, lub leczącej chorobę. Kolejny podrozdział dotyczyć będzie jedynej postaci, która w tekście biblijnym jawi się jako Władca Choroby w pełni niezależny, a nawet konkurujący z Jahwe, to jest Baal-Zebuba (Baal-Zebula). Interesujące nas informacje będziemy wydobywać z tekstów biblijnych posługując się metodą filologiczną. Zestawiając zaś poszczególne przykłady zaczerpnięte z Biblii ze źródłami pozabiblijnymi, używać będziemy metody porównawczej.
Rozdział drugi przedstawi cały szereg istot, mających w Biblii związek ze zsyłaniem bądź uzdrawianiem chorób, których jednak nie można określić jako samodzielnych Władców Choroby. Niemal wszystkie one opisane zostały jako podległe Jahwe. Z rzadka jedynie brak takiej wprost wyrażonej zależności, jednak odnosi się to do zwalczanych przez jahwizm pomniejszych demonów. W świecie bliskowschodnim z natury podległych wielkim bogom. Na pierwszym miejscu omówiony zostanie Reszef. Kolejną postacią będzie Azazel, który pierwotnie był zapewne pustynnym demonem niosącym choroby. Po nim przyjdzie pora na demony: Lilit, Sedim i Kosmacze; wszystkie w mniejszym lub większym stopniu związane z chorobami. Następna część poświęcona zostanie zsyłającym chorobę i uzdrawiającym aniołom, w tym Niszczycielowi. Po nich omówiony zostanie specyficzny typ anioła, jakim jest w Biblii Hebrajskiej Szatan, a na końcu znajdzie się podrozdział dotyczący czczonych w Kanaanie brązowych węży, będących wyobrażeniem bóstwa - uzdrowiciela. Podobnie jak w rozdziale pierwszym, tak też i tutaj użyte zostaną dwie metody: filologiczna i porównawcza.
Wreszcie rozdział trzeci poświęcony będzie różnorakim przyczynom, dla których w Biblii choroba jest zsyłana bądź uzdrawiana. Na pierwszym miejscu omówione zostaną powody rażenia chorobą. W pierwszym rzędzie wymienione zostaną te przypadki, które zależą od działania człowieka. Ponieważ choroba najczęściej jest karą, wobec tego mowa będzie o różnych wykroczeniach powodujących gniew Jahwe i karę w postaci choroby. W dalszej kolejności omówione zostaną te wzmianki o zesłaniu choroby, w których nie zależy ona bezpośrednio od człowieka, lecz przede wszystkim od Boga. Podobną strukturę będzie miał drugi podrozdział dotyczący przyczyn uzdrawiania z choroby. I tutaj na pierwszym miejscu wymienione zostaną te działania człowieka, które wedle Biblii mają przynieść mu uzdrowienie. Następnie pojawią się opisy uzdrowień, w których brak bezpośredniego przełożenia postępowania człowieka na jego uleczenie. Każdy z paragrafów będzie zawierał nawiązanie do źródeł pozabiblijnych i określał, czy dany powód zesłania bądź uzdrowienia jest obecny w literaturze starożytnego Bliskiego Wschodu, czy też nie. W miarę możliwości będziemy także określali czas powstania poszczególnych miejsc biblijnych, tak aby uchwycić ewentualne procesy polegające na pojawianiu się, lub zanikaniu po szczególnych przyczyn boskiej interwencji w zdrowie człowieka. I tym razem zastosowane zostaną metody filologiczna i porównawcza.
Kolejną częścią pracy będzie zakończenie syntetycznie przedstawiające ustalenia poszczególnych rozdziałów oraz wyciągające wnioski odnoszące się do całej pracy. W tym miejscu należy zaznaczyć, że pewność wniosków tak w zakończeniu jak i w rozdziałach układa się na dwóch poziomach. Wnioski dotyczące samego występowania poszczególnych obrazów tak Jahwe, jak i innych postaci władających chorobą w Biblii mają charakter pewny. Podobnie jest z ustaleniami dotyczącymi przyczyn zsyłania i uzdrawiania schorzeń. Natomiast wnioski odnoszące się do przemian w czasie, tak przedstawiania osób władających chorobą jak i motywów ich postępowania, nie zawsze są już tak oczywiste. Większa ostrożność wynika w tym wypadku z ciągle bardzo niepewnego datowania wielu miejsc w Biblii. Błędne określenie czasu powstania nawet jednego czy dwóch przypadków, czego w obecnym stanie badań nie da się wykluczyć, może skutkować zafałszowaniem wyników. Stąd próba rekonstrukcji procesów, jakim podlegały poszczególne postacie panujące nad chorobą oraz przyczyny ich działania, będzie obarczona nieco większym ryzykiem błędu.

Książka "Obraz Jahwe jako władcy choroby w Biblii Hebrajskiej na tle bóstw bliskowschodnich" - Maciej Münnich - oprawa miękka - Wydawnictwo Katolicki Uniwersytet Lubelski, KUL.