Japonia. Seria: Historia państw świata w XX wieku

Opis książki:

Dla Japonii wiek XX w ujęciu historycznym był na pewno wiekiem "długim" w przeciwieństwie na przykład do Polski i większości państw Europy, gdzie bieg wydarzeń sprawił, że określa się go jako krótki i umieszcza między latami 1914 i 1989. Nie można bowiem rozpatrywać dwudziestowiecznych dziejów Japonii z pominięciem tego, co wydarzyło się w drugiej połowie XIX w. Interwencja z zewnątrz zmusiła Japończyków w 1854 r. do stopniowego otwierania kraju po ponaddwustuletniej izolacji i do podpisania pierwszych układów międzynarodowych. Natomiast zapoczątkowany w 1868 r. proces gwałtownej modernizacji sprawił, że zaledwie w ciągu dwudziestu lat z kraju feudalnego, rządzonego przez wojowników i podzielonego na wiele autonomicznych księstw, Japonia przekształciła się do 1889 r. w nowoczesną, scentralizowaną monarchię konstytucyjną. Choć każdą z podanych dat można uznać za wystarczająco ważną, by stała się dolną cezurą pracy, zdecydowałam się rozpocząć "długi" niewątpliwie japoński wiek XX już w 1854 r., ze względu na konsekwencje ówczesnych wydarzeń. Mniej problemów nastręcza górna cezura. Można byłoby właściwie zakończyć pracę na roku 1993, kiedy koniec okresu zimnej wojny doprowadził do zmiany układu politycznego wewnątrz kraju i przyniósł kres monopolistycznych, trwających nieprzerwanie od 1955 r. rządów Partii Uberalno-Demokratycznej. Jednak następne lata pokazały, że tak naprawdę niewiele się zmieniło. PLD powróciła do władzy i dawne problemy nurtujące Japonię pozostały nierozwiązane. Proponuję więc zakończyć japońską historię XX w. na początku roku 2001, kiedy premierem został Koizumi Junichiró, który w związku z długotrwałym kryzysem podjął się wprowadzenia wielu zasadniczych zmian zarówno w sprawach wewnętrznych, jak i zagranicznych. W zasadzie praca została podzielona na dziesięć rozdziałów ułożonych chronologicznie, ale najważniejszy dla historii dwudziestowiecznej Japonii jest podział na dwa zasadnicze okresy rozdzielone rokiem 1945 - przedwojenny i powojenny. Po klęsce w drugiej wojnie światowej Japonia (za sprawą amerykańskich władz okupacyjnych) wkroczyła na drogę demokratycznych reform, zrywając ostatecznie z przeszłością, czego doskonałym przykładem był akt "wyrzeczenia się boskości" przez cesarza, którego nowa konstytucja uczyniła jedynie "symbolem" narodu. Od dawna prowadzę badania nad historią nowoczesnej Japonii, dlatego podjęłam się omówienia w tej pracy okresu przedwojennego, natomiast przedstawienie okresu powojennego powierzyłam Katarzynie Stareckiej, zajmującej się tym właśnie etapem dziejów Japonii. Książka powstała jako jeden z tomów serii "Historia państw świata w XX wieku", dlatego konieczne było dostosowanie się do wymogów tego cyklu, w tym także do wymogów wydawcy odnośnie do układu pracy, podziału na rozdziały, a przede wszystkim objętości. Z tego powodu niektóre wątki zostały omówione dość skrótowo, a wiele, według nas, niemąjących zasadniczego znaczenia dla całości dziejów dwudziestowiecznej Japonii, nawet pominiętych. Jednocześnie bardzo zależało nam na tym, aby Czytelnik otrzymał jak najdokładniejszy i jak najbardziej zrozumiały obraz tego kraju, tak ciągle odległego i nadal mało znanego w Polsce. Przy podziale na rozdziały zostały uwzględnione problemy oraz procesy związane z ważnymi przyczynami politycznymi, społecznymi, ekonomicznymi, a nie przyjęte w historiografii japońskiej okresy historyczne, które w przypadku Japonii drugiej połowy XIX i XX w. zmieniają się automatycznie po wstąpieniu na tron nowego cesarza. Wiedzę, którą starałyśmy się wykorzystać w tej pracy, zdobywałyśmy przez wiele lat, również, a może przede wszystkim, podczas wielokrotnych wyjazdów do Japonii oraz do ośrodków japonistycznych na świecie, podczas prowadzonych tam badań, konsultacji, dyskusji z japońskimi historykami i niejapońskimi specjalistami japońskich dziejów. Czerpałyśmy ją także ze źródeł i literatury przedmiotu, głównie, ale nie tylko, japońskiej, która z racji niedostępności dla polskiego Czytelnika nie znalazła się we Wskazówkach bibliograficznych. Zamieściłyśmy tam jedynie te publikacje w języku polskim i angielskim, które wydają się najważniejsze dla badań nad dwudziestowieczną Japonią i mogą służyć jako dodatkowe źródło informacji dla wszystkich chcących uzupełnić wiedzę zawartą w tej książce. Praca ta z pewnością nie powstałaby bez nieocenionej pomocy wielu osób, takich jak prof. Itó Takashi, i instytucji, m.in. The Japan Foundation, Uniwersytetu Tokijskiego, Archiwum Dyplomatycznego japońskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ambasady Japonii w Warszawie oraz Fundacji im. Takashimy. Nie sposób wymienić tu pełnej listy, ale wszystkim serdecznie dziękujemy za ich cenne wskazówki, wyrozumiałość, cierpliwość, za udostępnienie materiałów, w tym tak ważnego dla książki materiału fotograficznego. Ewa Pałasz-Rutkowska

Książka "Japonia. Seria: Historia państw świata w XX wieku" - Ewa Pałasz-Rutkowska - oprawa miękka - Wydawnictwo TRIO.