Tytuł książki:
Zachodnioruskie ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w wieku XV i XVI
Autor książki:
Mirosław P. Kruk
| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| Oprawa: | miękka |
| Ilość stron: | 350 s. |
| Wymiar: | 176x250 mm |
| EAN: | 9788323314110 |
| ISBN: | 83-233-1411-X |
| Data: | 2001-01-13 |
Cena wydawcy: 39.00 złpozycja niedostępna
×
1 / 1
Opis książki:
Książka jest w dużej mierze poświęcona wyobrażeniom szczególnie charakterystycznym w malarstwie ikonowym Rusi zachodniej - Matki Boskiej w otoczeniu proroków. Omówiona została ich ikonografia i cechy stylistyczne na tle porównawczym w kontekście szerokiego oddziaływania na sztukę i piśmiennictwo późnośredniowiecznej Rusi kultury Słowian Południowych i Mołdawii. Malarstwo zachodnioruskie, zwłaszcza w ciągu wieku XVI, podlegało istotnym wpływom tradycji obrazowej wykształconej w ośrodkach bałkańskich. Tematy, obecne w sztuce Konstantynopola czy Salonik, zaadoptowane i przetworzone w Serbii i Bułgarii, docierały na Ruś bezpośrednio, bądź za pośrednictwem Mołdawii. Wskazano na wielopłaszczyznowość tych oddziaływań, począwszy od myśli teologicznej (problem znaczenia polemiki z poglądami Bogumiłów dla rozpowszechnienia się ikon Hodegetrii w otoczeniu proroków), przez adaptacje tekstów liturgiczno-hymnograficznych (zachowanych najczęściej w redakcji średniobułgarskiej), po wzory nowej, dynamicznej, pełnej ekspresji sztuki okresu Paleologów.
Książka "Zachodnioruskie ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w wieku XV i XVI" - Mirosław P. Kruk - oprawa miękka - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Spis treści:
Podziękowania
Wstęp
I. Zachodnioruskie ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w okresie średniowiecza – typy, warsztat, datowanie
A. Typy wizerunku Matki Boskiej z Dzieciątkiem na Rusi zachodniej w wieku XV–XVI
1. Matka Boska Hodegetria
2. Matka Boska Eleusa
3. Matka Boska z Dzieciątkiem tronująca
4. Blacherniotissa – Matka Boska Orantka z Jezusem na piersi
B. Problem datowania ikon zachodnioruskich
1. Ikony datowane
2. Malarze
C. Warsztat malarski
1. Stan badań nad warsztatami w malarstwie zachodnioruskim w wieku XV–XVI ze szczególnym uwzględnieniem przypisywanych im ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem
2. Zagadnienia techniki malowania ikon zachodnioruskich
3. Wymiary ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem i proporcje występujących w nich postaci
D. Proponowane datowanie i atrybucje zachodnioruskich ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem w wieku XV–XVI
1. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat około 1450–1500
2. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1500–1540
3. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1540–1560
4. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1560–1570
5. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1570–1590
6. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1590–1600
7. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem – importy (?)
8. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem – podziały regionalne
9. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem – kierunki przemian
II. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu proroków lub apostołów – ikonografia i sens ideowy
A. Analiza wariantów ustawienia postaci w polach – analogie i różnice w dziełach innych szkół i regionów
1. Archaniołowie
2. Prorocy
3. Apostołowie
4. Joachim i Anna
5. Hymnografowie
B. Charakterystyka postaci, analiza atrybutów i wariantów cytatów na zwojach – analogie i różnice w dziełach innych szkół i regionów
1. Jezus
2. Archaniołowie
3. Prorocy
4. Apostołowie
5. Joachim i Anna
6. Hymnografowie
C. Wątki maryjne w malowidłach Lublina, Wiślicy, Sandomierza i Krakowa w wieku XV
III. Grecki rodowód typu Hodegetrii w otoczeniu proroków lub apostołów i jego słowiańska kontynuacja
A. Prorocy i typologia maryjna w sztuce bizantyńskiej
B. Sens ideowy ikon Hodegetrii w otoczeniu proroków, Joachima i Anny oraz hymnografów a tradycja homiletyczno-hymnograficzna Bizancjum
1. Biblijne źródła bizantyńskiej tradycji hymnografii liturgicznej
2. Prefiguracje maryjne w bizantyńskiej hymnografii liturgicznej
3. Prefiguracje maryjne w bizantyńskiej homiletyce
4. Ikonoklazm i bogumilizm – okoliczności powstania i spopularyzowania typu Matki Boskiej w otoczeniu proroków i hymnografów z atrybutami i cytatami maryjnymi
5. Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu proroków, Joachima i Anny oraz hymnografów jako figura Drzewa Jessego
C. Hymny maryjne i tradycja ich obrazowania w sztuce bizantyńskiej
1. Akatyst Bogarodzicy
2. W Tobie raduje się, o Radosna, stworzenie wszelkie, archangielski sobór i ród człowieczy
3. Godne jest wielbić Ciebie Bogarodzico
4. Cóż możemy Ci ofiarować, Chryste
IV. Drogi przenikania na Ruś wizerunku Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu proroków lub apostołów
A. Wpływy południowosłowiańskie na Mołdawię, Ruś Kijowską i zachodnią w literaturze cerkiewnej
1. Cyprian i Grzegorz Cambłakowie
2. Ruś zachodnia i Nowogród
B. Ikony zachodnioruskie – dzieła szkoły samodzielnej czy zależnej? Kwestia oddziaływania malarstwa ściennego i ikonowego Mołdawii na ikony Rusi zachodniej
1. Analogie ikonograficzne
2. Analogie formalne
3. Różnice
C. Problem wpływów południowosłowiańskich i mołdawskich w związku z tzw. wołoską akcją kolonizacyjną w obszarze północnego łuku Karpat
1. Monastery
2. Cerkwie
V. Funkcja i styl ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem w średniowiecznym malarstwie zachodnioruskim
A. Miejsce ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem w ikonostasie
B. O stylu paleologowskim w ikonach zachodnioruskich jako dominującym w malarstwie późnobizantyńskim i pobizantyńskim
Zakończenie
Katalogi, tabele, typy zdobień, mapy
I. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w średniowiecznym malarstwie zachodnioruskim
II. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu archaniołów, proroków, Joachima i Anny oraz hymnografów w malarstwie zachodnioruskim w wieku XVII–XVIII
III. Wybrane ikony ze świętymi w polach, bizantyńskie i pobizantyńskie
IV. Prorocy w wybranych malowidłach ściennych bizantyńskich i pobizantyńskich
V. Prorocy w malowidłach ściennych bizantyńsko-ruskich na ziemiach polskich: Wiślicy, Lublina i Krakowa
VI. Prorocy w rzędach prorockich wybranych ikonostasów
VII. Hymnografowie w wybranych kompozycjach Drzewa Jessego
VIII. Hymnografowie w kompozycji Zaśnięcia Matki Boskiej
IX. Tabela typów ikonograficznych XV–XVI-wiecznych ikon zachodnioruskich Matki Boskiej z Dzieciątkiem i częstotliwość ich występowania w określonych przedziałach czasu
X. Warianty napisów na zwojach na ikonach zachodnioruskich wieku XV–XVII Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych na tle porównawczym
XI.A. Typy ornamentów na obramieniach ikon zachodnioruskich wieku XV–XVI. Według Dragan 1970
XI.B. Typy ornamentów tła ikon zachodnioruskich wieku XVI. Według Dragan 1970
XI.C. Typy ornamentów w nimbach ikon zachodnioruskich wieku XV. Według Dragan 1970
XII.A. Mapa wymienionych w tekście miejsc pochodzenia ikon zachodnioruskich z zaznaczeniem głównych ośrodków miejskich
XII.B. Mapa wymienionych w tekście ośrodków monastycznych i miejsc pochodzenia ikon w Mołdawii i na Wołoszczyźnie
XII.C. Mapa wymienionych w tekście ośrodków monastycznych i miejsc pochodzenia ikon na obszarze Bałkanów
Bibliografia
Summary
Wstęp
I. Zachodnioruskie ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w okresie średniowiecza – typy, warsztat, datowanie
A. Typy wizerunku Matki Boskiej z Dzieciątkiem na Rusi zachodniej w wieku XV–XVI
1. Matka Boska Hodegetria
2. Matka Boska Eleusa
3. Matka Boska z Dzieciątkiem tronująca
4. Blacherniotissa – Matka Boska Orantka z Jezusem na piersi
B. Problem datowania ikon zachodnioruskich
1. Ikony datowane
2. Malarze
C. Warsztat malarski
1. Stan badań nad warsztatami w malarstwie zachodnioruskim w wieku XV–XVI ze szczególnym uwzględnieniem przypisywanych im ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem
2. Zagadnienia techniki malowania ikon zachodnioruskich
3. Wymiary ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem i proporcje występujących w nich postaci
D. Proponowane datowanie i atrybucje zachodnioruskich ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem w wieku XV–XVI
1. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat około 1450–1500
2. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1500–1540
3. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1540–1560
4. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1560–1570
5. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1570–1590
6. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem z lat 1590–1600
7. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem – importy (?)
8. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem – podziały regionalne
9. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem – kierunki przemian
II. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu proroków lub apostołów – ikonografia i sens ideowy
A. Analiza wariantów ustawienia postaci w polach – analogie i różnice w dziełach innych szkół i regionów
1. Archaniołowie
2. Prorocy
3. Apostołowie
4. Joachim i Anna
5. Hymnografowie
B. Charakterystyka postaci, analiza atrybutów i wariantów cytatów na zwojach – analogie i różnice w dziełach innych szkół i regionów
1. Jezus
2. Archaniołowie
3. Prorocy
4. Apostołowie
5. Joachim i Anna
6. Hymnografowie
C. Wątki maryjne w malowidłach Lublina, Wiślicy, Sandomierza i Krakowa w wieku XV
III. Grecki rodowód typu Hodegetrii w otoczeniu proroków lub apostołów i jego słowiańska kontynuacja
A. Prorocy i typologia maryjna w sztuce bizantyńskiej
B. Sens ideowy ikon Hodegetrii w otoczeniu proroków, Joachima i Anny oraz hymnografów a tradycja homiletyczno-hymnograficzna Bizancjum
1. Biblijne źródła bizantyńskiej tradycji hymnografii liturgicznej
2. Prefiguracje maryjne w bizantyńskiej hymnografii liturgicznej
3. Prefiguracje maryjne w bizantyńskiej homiletyce
4. Ikonoklazm i bogumilizm – okoliczności powstania i spopularyzowania typu Matki Boskiej w otoczeniu proroków i hymnografów z atrybutami i cytatami maryjnymi
5. Obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu proroków, Joachima i Anny oraz hymnografów jako figura Drzewa Jessego
C. Hymny maryjne i tradycja ich obrazowania w sztuce bizantyńskiej
1. Akatyst Bogarodzicy
2. W Tobie raduje się, o Radosna, stworzenie wszelkie, archangielski sobór i ród człowieczy
3. Godne jest wielbić Ciebie Bogarodzico
4. Cóż możemy Ci ofiarować, Chryste
IV. Drogi przenikania na Ruś wizerunku Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu proroków lub apostołów
A. Wpływy południowosłowiańskie na Mołdawię, Ruś Kijowską i zachodnią w literaturze cerkiewnej
1. Cyprian i Grzegorz Cambłakowie
2. Ruś zachodnia i Nowogród
B. Ikony zachodnioruskie – dzieła szkoły samodzielnej czy zależnej? Kwestia oddziaływania malarstwa ściennego i ikonowego Mołdawii na ikony Rusi zachodniej
1. Analogie ikonograficzne
2. Analogie formalne
3. Różnice
C. Problem wpływów południowosłowiańskich i mołdawskich w związku z tzw. wołoską akcją kolonizacyjną w obszarze północnego łuku Karpat
1. Monastery
2. Cerkwie
V. Funkcja i styl ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem w średniowiecznym malarstwie zachodnioruskim
A. Miejsce ikon Matki Boskiej z Dzieciątkiem w ikonostasie
B. O stylu paleologowskim w ikonach zachodnioruskich jako dominującym w malarstwie późnobizantyńskim i pobizantyńskim
Zakończenie
Katalogi, tabele, typy zdobień, mapy
I. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w średniowiecznym malarstwie zachodnioruskim
II. Ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu archaniołów, proroków, Joachima i Anny oraz hymnografów w malarstwie zachodnioruskim w wieku XVII–XVIII
III. Wybrane ikony ze świętymi w polach, bizantyńskie i pobizantyńskie
IV. Prorocy w wybranych malowidłach ściennych bizantyńskich i pobizantyńskich
V. Prorocy w malowidłach ściennych bizantyńsko-ruskich na ziemiach polskich: Wiślicy, Lublina i Krakowa
VI. Prorocy w rzędach prorockich wybranych ikonostasów
VII. Hymnografowie w wybranych kompozycjach Drzewa Jessego
VIII. Hymnografowie w kompozycji Zaśnięcia Matki Boskiej
IX. Tabela typów ikonograficznych XV–XVI-wiecznych ikon zachodnioruskich Matki Boskiej z Dzieciątkiem i częstotliwość ich występowania w określonych przedziałach czasu
X. Warianty napisów na zwojach na ikonach zachodnioruskich wieku XV–XVII Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych na tle porównawczym
XI.A. Typy ornamentów na obramieniach ikon zachodnioruskich wieku XV–XVI. Według Dragan 1970
XI.B. Typy ornamentów tła ikon zachodnioruskich wieku XVI. Według Dragan 1970
XI.C. Typy ornamentów w nimbach ikon zachodnioruskich wieku XV. Według Dragan 1970
XII.A. Mapa wymienionych w tekście miejsc pochodzenia ikon zachodnioruskich z zaznaczeniem głównych ośrodków miejskich
XII.B. Mapa wymienionych w tekście ośrodków monastycznych i miejsc pochodzenia ikon w Mołdawii i na Wołoszczyźnie
XII.C. Mapa wymienionych w tekście ośrodków monastycznych i miejsc pochodzenia ikon na obszarze Bałkanów
Bibliografia
Summary