Myślenie i zachowanie nieracjonalne. Tradycje i współczesne wymiary. Z psychologii i filozofii irracjonalizmu
Jan Szmyd
| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Wydawnictwo Naukowe ŚLĄSK |
| Rok wyd.: | 2012 |
| Oprawa: | miękka |
| Ilość stron: | 260 s. |
| Wymiar: | 160x235 mm |
| EAN: | 9788371646942 |
| ISBN: | 978-83-7164-694-2 |
| Data: | 2012-06-18 |
Opis książki:
Racjonalność i irracjonalność pojmowane jako rzeczywistości psychiczne same w sobie, brane w oderwaniu od całokształtu ludzkiej psychiczności, są jedynie abstrakcjami pojęciowymi lub spekulatywnymi konstrukcjami myślowymi. W konkretnej psychice i osobowości ludzkiej nigdy nie istnieją one całkowicie oddzielnie i nie funkcjonują samodzielnie. Podobnie jak nigdy nie istnieją obok siebie w zupełnej separacji i izolacji inne składniki konstytuujące naturalnie całościową i wewnętrznie powiązaną i uzależnioną strukturę psychiczną konkretnych podmiotów ludzkich. Na przykład nie istnieje w niej „czysta” myśl obok „czystego” uczucia, „czysta” wiedza obok „czystej” oceny itp. Personifikując to złożone zagadnienie, można, jak się zdaje, powiedzieć, że nigdy i nigdzie nie istniał, nie istnieje i nie będzie istniał człowiek jako „czysty” racjonalista albo jako „czysty” irracjonalista. „Czysty” racjonalizm i irracjonalizm, „czysta” racjonalność i irracjonalność oraz „czysty” racjonalista i „czysty” irracjonalista istnieją tylko w sieci pomysłów spekulatywnie konstruowanych lub w dowolnej wyobraźni i intencjonalności człowieka. Wiele uzasadnień dla tej tezy dostarcza niniejsza książka.
Jan Szmyd - emer. prof. zw. Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Wykładowca filozofii, etyki społecznej i zawodowej (dziennikarskiej i pedagogicznej) oraz bioetyki w Krakowskiej Akademii Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Małopolskiej Wyższej Szkole Zawodowej w Krakowie. Zajmuje się filozofią współczesną, antropologią filozoficzną, filozofią społeczną i cywilizacji oraz etyką. Autor kilkuset artykułów, esejów, szkiców naukowych i popularno-naukowych, publikowanych w języku polskim i angielskim, oraz kilkunastu książek, w tym: Filozofia moralna George Santayany (1968); Jan Hempel. Idee i wartości (1975); Osobowość i religia (1979); Wstęp do filozofii (1992); Psychologiczny obraz religijności i mistyki (1996); Charakter narodowy i duchowość wspólnoty (1998); Wizerunek filozofów i humanistów polskich. Wiek XX (red. i współautor, 2000); Religijność i transcendencja (2002); Wyzwania i poszukiwania edukacyjne. Szkice z pogranicza filozofii wychowania (2002); Filozofowanie użyteczne. Studia z filozofii praktycznej (2003); Leksykon filozofów współczesnych [red. i współautor, 2004]; Tożsamość a globalizacja (2006); Odczytywanie współczesności. Perspektywa antropologiczna, estetyczna i edukacyjna (2010).
Książka "Myślenie i zachowanie nieracjonalne. Tradycje i współczesne wymiary. Z psychologii i filozofii irracjonalizmu" - Jan Szmyd - oprawa miękka - Wydawnictwo Naukowe ŚLĄSK. Książka posiada 260 stron i została wydana w 2012 r.
Spis treści:
Część I. Z ogólnej teorii irracjonalizmu i irracjonalności
Wstęp
I. Pojęcie irracjonalizmu w literaturze filozoficznej i naukowej - próby określenia i typologii
Odrodzenie irracjonalizmu
Tradycyjne rozumienie irracjonalizmu i irracjonalności
Niektóre typologie irracjonalizmu
Irracjonalizm filozoficzny
Irracjonalizm ontologiczny
Irracjonalizm epistemologiczny
Irracjonalizm logiczny
II. Odmiany irracjonalizmu empirycznego
Teoretyczne i empiryczne ujmowanie irracjonalizmu
Irracjonalizm psychologiczny - postawa irracjonalna
Irracjonalizm etyczny
Irracjonalizm religijny
III. Irracjonalizm jako przedmiot badań naukowych. Wybrane podejścia badawcze
Uzasadnienie badań naukowych nad irracjonalizmem
Główne kierunki badań nad irracjonalizmem
Odniesienia filozoficzne do irracjonalizmu
Zagadnienia poznawalności dziedzin irracjonalności
IV. Irracjonalność w świetle psychologii myślenia i uczuć
Z historii zagadnienia
Irracjonalizm w oświetleniu psychologii nauki
Irracjonalizm a psychologiczna zasada sprzeczności
Uczucia a intelekt
Uczucia a postawa moralna
Wiara religijna a postawa moralna
Rola uczuć religijnych w procesie irracjonalizacji ludzkiego myślenia
Uwagi
V. Irracjonalność w rozwoju psychicznym jednostki ludzkiej
Irracjonalność w rozwoju psychicznym
Powiązania irracjonalności z racjonalnością
Przejawy świadomości „zwężonej” - somnambulizm, stany hipnotyczne
VI. W kierunku nowego paradygmatu w pojmowaniu racjonalności i irracjonalności
Drogi i rozdroża badań empirycznych nad irracjonalnością
Stary paradygmat racjonalności i irracjonalności
Nowy paradygmat racjonalności i irracjonalności
Racjonalne i irracjonalne aspekty ludzkiej osobowości
Konsekwencje metodologiczne
Część II. Myślenie i zachowanie nieracjonalne
VII . Dziedziny irracjonalności
Irracjonalizm a irracjonalność
Miejsce i rola irracjonalności w życiu psychicznym jednostki ludzkiej
Irracjonalność w podstawowych dziedzinach aktywności człowieka
Irracjonalizm a stosunki międzyludzkie
Irracjonalność a nauka i technika
Perspektywy racjonalizacji porządku życia społecznego i międzynarodowego
VIII. Irracjonalność a funkcjonowanie świadomości
Życie psychiczne w warunkach nienormalności a przejawy myślenia irracjonalnego
Funkcjonowanie świadomości a uwarunkowania i przejawy myślenia i zachowania irracjonalnego
Kształtowanie własnego obrazu świata a irracjonalność myślenia
IX. Osobowościowe uwarunkowania irracjonalizmu
Kto jest racjonalistą?
Cechy osobowości człowieka irracjonalnie myślącego
Osobowość a postawa irracjonalna
Procesy ożywienia religijności i postaw irracjonalnych
Psychologiczne deformacje myślenia prawidłowego - wybrane przykłady
X. Wpływ postaw na nieadekwatność myślenia
Tradycje badawcze
Wpływ postaw na deformacje logicznej i poznawczej poprawności rozumowań
Charakter negatywnego wpływu postaw na rozumowanie
i psychologiczne uwarunkowania tego procesu
XI. Postawa wobec sprzeczności
Psychologiczna analiza reakcji na sprzeczność
Reakcje na sprzeczności w snach, marzeniach sennych i przeżyciach estetycznych
Reakcje na sprzeczności w postawach religijnych
Sprzeczności w postawach magicznych i przesądnych
O tzw. świadomości prelogicznej
Uwagi
XII. Irracjonalność postaw religijnych, ekstatycznych, myślenia i zachowania magicznego
Irracjonalność myślenia i zachowania uczestników psychozy religijnej
Irracjonalne przejawy psychiki ekstatyków
Irracjonalne aspekty religijności z wczesnych okresów rozwoju psychicznego
Myślenie magiczne i metafizyczne dzieci i młodzieży
Psychofizyczny obraz ekstazy religijnej i irracjonalności
Ekstaza religijna jako „normalne” i autonomiczne zjawisko psychiczne
Czynniki wpływające na powstawanie ekstaz religijnych
Cechy istotne ekstaz religijnych
Funkcje psychofizyczne ekstazy religijnej
Typologie ekstaz religijnych
Uwagi
Część III. Racjonalność i irracjonalność w sferze egzystencji, filozofowania,mistyki i ogólnego „odczytywania” rzeczywistości
XIII. Racjonalność w irracjonalności. Religia i mistyka w służbie życia
Problematyka i metoda
Religia, religijność, mistycyzm - sfery „racjonalnej” irracjonalności
Istota religii
Religia a kultura
Funkcje przeżyć mistycznych
Religijność a przeżycia moralne i estetyczne
Natura przeżycia mistycznego
Uwagi i refleksje
XIV. Racjonalność i irracjonalność egzystencji.
Idealizm życiowy młodzieńczy
Stefan Szuman (1889-1972)
O naturze, osobowości i charakterze człowieka
Afirmacja życia - eschatologia - idealizm życiowy
Idealizm młodzieńczy - metafizyka - religijność - irracjonalność
Józef Pieter (1904-1989)
Psychologia filozofowania, światopoglądu i religijności młodzieży - aspekty racjonalne i irracjonalne
Ogólna teoria życia - racjonalność szeroko pojęta
XV. Z kręgu nowego paradygmatu myślowego. Filozofowanie dziecięce i filozofia dla dzieci
Program Matthew Lipmana
Odkrywcze założenie - umysłowość dziecięca „filozoficznie” usposobniona
Filozofowanie dzieci faktem psychologicznym i pedagogicznym
Sztuka filozofowania z dziećmi
Filozofowanie dla rozwoju
XVI. Słabnące rozumienie świata w cywilizacji technicznej i w natłoku informacji
Trudności w rozumiejącym „odczytywaniu” współczesności
Utrudnienia w poznawczym „dostępie” do rzeczywistości
Autoalienacja i jej skutki poznawcze i zdrowotne
Co oznacza nowe „odczytywanie” świata?
Rola filozofii w nowym „odczytywaniu” rzeczywistości
W kierunku nietradycyjnego paradygmatu myślowego
Zamiast zakończenia
Literatura
Indeks nazwisk