Marks czy Maryja? Komuniści i Jasna Góra w apogeum stalinizmu (1950-1956). Seria: W PRL

Podziękowania
Od tłumacza
Wprowadzenie
Wstęp

CZĘŚĆ PIERWSZA. CZĘSTOCHOWA: KŁOPOTLIWE MIASTO

Rozdział l. Co zrobić z miastem podzielonym na dwoje?

• Jasna Góra: centmm katolickiej Polski
  Dlaczego Jasna Góra?
  Popularność Czarnej Madonny
  Jasna Góra, miejsce spotkań katolików

Częstochowa: kłopotliwe miasto

• Królewski klasztor
  Jasna Góra ostatnim szańcem Polski: narodziny mitu (1655-1656)
  Jasna Góra ostatnim bastionem kultury polskiej
  Częstochowa to Jasna Góra

Częstochowa: wielki ośrodek gospodarczy

• Częstochowa - miasto przemysłowe
  Dynamizm ekonomiczny

Częstochowa 1950-1956; cierń w stopie komunistycznego niedźwiedzia

• Teatr jednego aktora. PZPR: Państwo to my Kontrwiadza: Kościół katolicki
  Wyzwanie dla władz: społeczeństwo

Rozdział 2. Stworzyć nową Częstochowę
Niezaprzeczalna dwoistość Częstochowy

• Dwie przeciwstawne drogi rozwoju
  Dwoistość przestrzeni

Kościół jako czynnik integracji

• Przewodnik turystyczny jako narzędzie poznawcze
  Katolicki punkt widzenia: Jasna Góra w sercu Częstochowy
  Jak zintegrować Częstochowę przemysłową z Częstochową jasnogórską

PZPR: „nowa" Częstochowa przeciw „starej" Częstochowie

• Manichejska wizja Częstochowy
  Konkurencja dla Jasnej Góry: Huta im. Bieruta
  Okna wystawowe „nowej" Częstochowy
  Narzucić wizję „nowej" Częstochowy

CZĘŚĆ DRUGA. KOMUNIŚCI KONTRA KATOLICY:
OBRAZ „INNYCH" I STRATEGIA RYWALIZACJI

Rozdział 3. Komunistyczna machina wojenna
Komunistyczny aparat wyznaniowy

• Aparat administracyjny: Urząd do Spraw Wyznań
  Aparat terroru: tajne służby
  Komitet Centralny i polityka wyznaniowa

Władze wobec katolików

• Katolik widziany przez stalinizm
  Jak walczyć z katolikami?
  Ograniczenia oficjalnej retoryki

Ograniczenia komunistycznej polityki wyznaniowej: ograniczenia administracyjne

• Koordynacja administracji
  Przewrotne skutki ideologii: raporty często odległe od rzeczywistości
  Wentyl bezpieczeństwa: procedura odwoławcza

Rozdział 4. Katolicy wobec komunizmu
Społeczność katolicka: system trydencki

• Parafia podporządkowana proboszczowi
  Centralizacja duszpasterstwa

System akceptowany i skuteczny

• Wierni chcą być podporządkowani Kościołowi
  Monolityczna struktura Kościoła poważnym atutem w politycznej rozgrywce
  Progresizm i konserwatyzm: fałszywy spór

Jasna Góra: miejsce niezwykłe

• Jedyne schronienie przed PRL-em
  Czas szczególny: pielgrzymka

Katolicki model społeczeństwa

• Nie ma sprawiedliwego Państwa bez Boga
  Jasna Góra: serce kraju prawdziwego

Rozdział 5. Komuniści i katolicy: ramy współżycia
Aparat wyznaniowy Partii

• Nieunikniony rozmówca: Urząd do Spraw Wyznań
  Niezbywalny element: spotkanie

Konflikty: atuty i taktyka komunistów

• Niesymetryczna gra
  Ofensywa Partii

Kościół: jak zminimalizować straty?

• Broń Kościoła
  Dylemat Kościoła: jak narzucić argumenty, których nie chcą słuchać?

CZĘŚĆ TRZECIA. OFENSYWA I PORAŻKA KOMUNISTÓW (1950-1956)

Rozdział 6. 1950-1953: dokręcanie śruby Częstochowa: bastion katolicyzmu

• Wprowadzanie komunizmu w Częstochowie
  Potęga katolicyzmu
  „Szczególnie wrogi" kler
  Częstochowa: biała plama

Zamknąć usta Jasnej Górze 191

• Aresztowania i przesłuchania: próba sterroryzowania Jasnej Góry?
  „Nie ma cudów na Jasnej Górze"

Władze wobec Kościoła częstochowskiego: natarcie na wszystkich frontach

• Problem szkolnictwa
  Zamknięcie niższych seminańów
  Zakaz sztandarów papieskich
  Atak na nieruchomości kościelne
  Zamykanie ust katolickiej prasie
  Nacisk fiskalny

Rozdział 7. Luty 1953-maj 1955: bój to jest ich ostatni?
Rok 1953: Kler do nogi

• Dekret 9 lutego i jego pierwsze zastosowanie: sprawa księży Jatowtta i Godziszewskiego
  Koniec prasy katolickiej
  Episkopat niepodporządkowany
  Nieznośny nacisk fiskalny

Listopad 1953-luty 1955: „mała stabilizacja" i ofensywa Partii

• Urząd do Spraw Wyznań: konsolidacja zdobyczy czy ofensywa?
  Ciąg dalszy ataku na nieruchomości kościelne
  Ostateczne natarcie na szkoły kościelne
  Akcja antypielgrzymkowa

Kościół jeszcze niezależny

• Częstochowskie duchowieństwo odporne na Partię
  Biskup Goliński wobec władz: próba podsumowania
  Jasna Góra narodowym ośrodkiem katolickiego oporu

Rozdział 8. Maj 1955-grudzień 1956: Jubileusz Jasnej Góry i klęska Partii
Pierwszy etap Jubileuszu: maj 1955-maj 1956

• Wokół oblężenia Jasnej Góry w 1655: nieliczne polemiki
  Ostatnie ataki stalinowskiej władzy
  Sprawa portretu prymasa Wyszyńskiego: ciężka porażka władz

Decydujące starcie: 26 sierpnia 1956

• Przygotowania Kościoła
  Przygotowania władz
  26 sierpnia 1956: jubileusz religijny
  „Nowe oblężenie"

Koniec systemu

• Uwolnienie kardynała Wyszyńskiego. Koniec stalinizmu religijnego
  Stradom, Ostatni Grosz, Raków: ewolucja praktyk religijnych w latach 1950-1956

Zakończenie

Aneksy
A. Chronologia wydarzeń
B. Rozmieszczenie niektórych sklepów w poszczególnych dzielnicach miasta
C. Księża „zaangażowani" i władza w 1950 r.
D. Pielgrzymka jasnogórska widziana przez Partię
E. Udział księży-patriotów w ogólnej liczbie duchowieństwa diecezji częstochowskiej w 1954 r.
F. Przykład protestu katolickiego
G. Ceremonia 26 sierpnia 1956

Bibliografia