| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Uniwersytetu Jagiellońskiego, WUJ |
| Format: | |
| Ilość stron: | 496 s. |
| Zabezpieczenie: | plik z zabezpieczeniem watermark |
| EAN: | 9788323336082 |
| Data: | 2025-07-03 |
Opis e-booka:
Praca porusza tematykę praktycznie niezbadaną, a czyni to w sposób nowatorski, łącząc problematykę teologiczno-liturgiczną prawosławia z kulturą ludową. Takie połączenie otwiera nowe perspektywy – wyprowadza dogmatyczne i katechetyczne myślenie o czasie liturgicznym, sakralnym z ograniczonych ram oficjalnej religijności i konfrontuje je z przełożeniem na żywy odbiór w ludzie, z drugiej strony – przestaje patrzeć na duchową kulturę ludową jak na skansen, a ukazuje dynamikę odbioru, przetwarzania i zwrotnego inspirowania kultury „wysokiej”.Zarówno aspekt kalendarza liturgicznego, jak i jego odpowiednika ludowego jest oparty na solidnych kwerendach i badaniach terenowych w Rumunii. Rumuńska kultura duchowa stanowi wartość zamkniętą. Należąc do Pax Bizantina i w, dużej mierze, uczestnicząc w Slavia Orthodoxa, pozostaje na uboczu zainteresowań zarówno bizantynistów, jak i paleoslawistów. Leżąc na skrzyżowaniu kultur i interesów politycznych, Rumunia własnymi wyborami nieraz doprowadzała do zaniedbania lub wręcz obumarcia części tradycji narodowej. Wiele takich wyrw w pamięci kulturowej praca p. Ewy Kocój zapełnia. Praca porządkuje bowiem ogromny materiał: omawia źródła i strukturę prawosławnego kalendarza juliańskiego i ery bizantyjskiej i trzy główne cykle tego kalendarza, a także źródła, typologie i cechy charakterystyczne kalendarza ludowego prawosławnych Rumunów i odbicie cyklów cerkiewnych w obrzędowości ludowej. W ten sposób czytelnik otrzymuje przegląd obecności na ziemiach rumuńskich piśmienniczego dziedzictwa bizantyńsko-słowiańskiego i lokalnych wariantów tradycyjnych typów ksiąg, a także dzieł pseudokanonicznych, legendarnych, beletrystycznych i magicznych
Z recenzji Prof. dr hab. Aleksandra Naumowa
E-book „Pamięć starych wieków. Symbolika czasu w rumuńskim kalendarzu prawosławnym” - Wydawca: Uniwersytetu Jagiellońskiego, WUJ. Cena 44.10 zł. Zapraszamy na zakupy! Zapewniamy szybką realizację zamówienia.
Spis treści:
Wstęp 11
Część pierwsza. Geneza 31
1. Prawosławny kalendarz liturgiczny – źródła, struktura i przenikanie na tereny rumuńskie 33
1.1. Kalendarz juliański i kalendarz bizantyński 33
1.2. Kalendarz liturgiczny 35
1.3. Wschód kontra Zachód, czyli spory i kontrowersje wokół kalendarza 44
1.4. Kalendarz prawosławny na terenach rumuńskich 49
1.4.1. Źródła historyczne 50
1.4.2. Liturgiczne księgi kanoniczne 57
1.4.2.1. Dziedzictwo słowiańskie 58
1.4.2.2. Dziedzictwo starorumuńskie 65
1.4.3. Malowane i haftowane kalendarze. Sztuka prawosławna 68
1.4.4. Kontrowersje rumuńskie 75
1.4.5. Styliści , czyli... starokalendarzowcy 78
2. Prawosławny kalendarz ludowy – źródła, typologie i cechy charakterystyczne 89
2.1. „Ich obyczaje są barbarzyńskie” i... dackie. Kalendarz w źródłach 89
2.2. W poszukiwaniu pogaństwa, czyli... łacińskości . Pierwsze badania i systematyki 93
2.3. Szkoła socjologiczna Dymitra Gustiego 98
2.4. Badania współczesne 101
2.5. Źródła 104
2.5.1. Tradycje i ryty religijne prawosławia 105
2.5.2. Księgi „ludowe”, czyli o tradycji apokryficznej (pseudokanonicznej) 117
2.5.2.1. Apokryfy staro- i nowotestamentowe 120
2.5.2.2. Legendy hagiograficzne 141
2.5.2.3. Romanse i powieści 148
2.5.2.4. Teksty przyrodnicze 153
2.5.2.5. Chronografy, paleje, księgi astronomiczne i kalendarze 156
2.5.2.6. Księgi i modlitwy zaklęć i czarów 164
2.5.3. Celebracja przyrody i tradycja rolnicza 174
2.5.4. Inne tradycje religijne. Wielokulturowość 181
Część druga. Symbolika czasu w kalendarzu prawosławnym 187
3. Cykl dobowy 189
3.1. Kalendarz liturgiczny 190
3.1.1. Wygnanie i wołanie o miłosierdzie . Wieczernia 193
3.1.2. Podziękowanie i prośba o ochronę . Powieczernia 197
3.1.3. Czuwanie i Sąd . Połunosznica 199
3.1.4. Zwycięstwo światła . Jutrznia 200
3.1.5. Męczeństwo i zbawienie . Liturgia godzin dnia 203
3.1.6. Asceza i wyrzeczenie . Praca i pożywienie 206
3.2. Kalendarz ludowy 211
3.2.1. Demony i lęk . Zmierzch – noc – świt 212
3.2.2. Zabezpieczenie . Świt – dzień – wieczór 223
4. Cykl tygodniowy 231
4.1. Kalendarz liturgiczny 231
4.1.1. Pierwszy i ósmy dzień tygodnia . Niedziela 232
4.1.2. Od aniołów do zmarłych . Poniedziałek – sobota 234
4.2. Kalendarz ludowy 236
4.2.1. Dni tygodnia jak... ludzie . Personifikacja i hierarchia 236
4.2.2. Dzień Matki Bożej . Niedziela 241
4.2.3. W drogę ku... zaświatom . Poniedziałek 246
4.2.4. Fatum . Wtorek 252
4.2.5. Mediacyjność . Środa 256
4.2.6. Pod znakiem szczęścia . Czwartek 259
4.2.7. Magia i świętość . Piątek 262
4.2.8. Dzień zmarłych . Sobota 275
5. Cykl roczny 281
5.1. Kalendarz liturgiczny 281
5.1.1. Wezwanie Adama . Święta ruchome – cykl paschalny 281
5.1.2. Radość zmartwychwstania . Święta ruchome – okres Pięćdziesiątnicy 302
5.1.3. Krąg od narodzin Bogurodzicy do zwycięstwa Krzyża . Dwanaście wielkich świąt pańskich 307
5.1.4. Święci i wydarzenia . Święta nieruchome średnie, małe i chramowe 320
5.2. Kalendarz ludowy – jedność wiary i natury 322
5.2.1. Cykl jesienno-zimowy 322
5.2.1.1. Praca, chłód i zmarli (wrzesień – październik – listopad) 325
5.2.1.2. Groza, ofiara i przełom (grudzień – styczeń – luty) 336
5.2.3. Cykl wiosenno-letni 365
5.2.3.1. Pascha i ruchome święta popaschalne 365
5.2.3.2. Wiosna i nowe życie (marzec – kwiecień – maj) 399
5.3.3.3. Protekcja-Ochrona i zbiory (czerwiec – lipiec – sierpień) 406
Zakończenie 415
Streszczenie 421
Summary 423
Rumuński kalendarz liturgiczny i jego ludowy odpowiednik 425
Bibliografia 459