Kościoły Krakowa

WPROWADZENIE 9

Stan badań 17

Wydawnictwa i czasopisma fachowe 17

Monografie naukowe i koncepcje odautorskie 23

Monografie popularne i popularnonaukowe 25

Prasa codzienna, tygodniki i miesięczniki 28

Wydawnictwa i prasa zagraniczna 33

1. ZARYS DZIEJÓW BUDOWY KOŚCIOŁÓW NA TLE ÓWCZESNEJ SYTUACJI SPOŁECZNO-POLITYCZNEJ W KRAJU 41

1.1. Od zakończenia II wojny światowej do ewolucji solidarnościowej (19451980) 41

1.2. Od ewolucji solidarnościowej do powstania III Rzeczypospolitej (19801989) 75

2. CHARAKTERYSTYKA: KALENDARIUM, OPIS I ANALIZA KOŚCIOŁÓW 87

2.1. Wznowienie budowy kościoła pw. Matki Bożej Dobrej Rady w Prokocimiu - 1945/48-1957 ul. Prosta [il. 5] 88

2.1.1. Przebudowy, rozbudowy, dobudowy w latach 1958-1961/63 103
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, Pychowice, ul. Wzgórze 33 [il. 16] 103
Kościół pw. Chrystusa Króla, Przegorzały, ul. Zaskale 1 [il. 20] 107
Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego, Bronowice Małe, ul. Pod Strzechą 16 [il. 24] 111

2.1.2. Budowa kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Nowej Hucie-Bieńczycach (1967-1977), ul. Obrońców Krzyża 1 [il. 36] 116

2.2. Przebudowy (obudowy), rozbudowy, dobudowy - ciąg dalszy (1970-1976) 131
Kościół pw. Najświętszego Imienia Maryi, oo. Pijarów, Rakowice, ul. Mirosława Dzielskiego 1 [il. 42] 131
Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, oo. Franciszkanów-Reformatów, Azory, ul. Chełmońskiego 41 [il. 45] 134
Kościół pw. Boskiego Zbawiciela, Księży Salwatorianów, Zakrzówek, ul. św. Jacka 16 [il. 51] 139
Kościół pw. Pana Jezusa Dobrego Pasterza, Prądnik Czerwony, ul. Dobrego Pasterza 1, 4 [il. 57] 141
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, Łagiewniki, ul. Stanisława Millana 13 [il. 62] 144
Kościół pw. Stygmatów św. Franciszka z Asyżu, oo. Franciszkanów-Reformatów, Bronowice Wielkie, ul. Ojcowska 1 [il. 67] 148
Kościół pw. MB Nieustającej Pomocy, Mydlniki, ul. Hemara 1 [il. 74] 151
Kościół pw. Zmartwychwstania Pańskiego, Księży Zmartwychwstańców, Wola Duchacka, ul. Szkolna 4 [il. 84] 156

2.3. Budowa kościoła pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Nowej Hucie-Mistrzejowicach (1976-1983), osiedle Tysiąclecia 86 [il. 88] 159

2.4. Okres przedsolidarnościowy (1977-1980) 169

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, Bieżanów, ul. ks. J. Popiełuszki 35 [il. 94] 169
Kościół pw. św. Jadwigi Królowej, Krowodrza, ul. Łokietka 60 [il. 98] 174

2.5. Od ewolucji solidarnościowej do początku III Rzeczypospolitej (1980-1989) 183 Kościół pw. św. Brata Alberta - Ecce Homo, Prądnik Czerwony, ul. Woronicza 10 [il. 104] 183
Kościół pw. Miłosierdzia Bożego, Wzgórza Krzesławickie 1a [il. 108] 187
Kościół pw. Matki Boskiej Fatimskiej, Osiedle Podwawelskie, ul. Komandosów 18 [il. 114] 194
Kościół pw. NMP Matki Kościoła, osiedle Prądnik Biały, ul. Pasteura 1 [il. 118] 198
Kościół pw. Najświętszej Rodziny, Bieżanów Nowy, ul. Aleksandry 1 [il. 126] 204
Kościół pw. św. Jana Kantego, Bronowice Nowe - Osiedle Widok, ul. Jabłonkowska 18 [il.129] 210
Kościół pw. Miłosierdzia Bożego, Prokocim Nowy, ul. Kurczaba 5 [il. 135] 214
Kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny, Rybitwy, ul. Półłanki 100 [il. 142] 220
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, Sidzina, ul. Mieczysława Wrony 104 [il. 148] 225
Kościół pw. św. Stanisława BM, Dąbie, ul. Półkole (urząd parafialny - Zwycięstwa 21) [il. 153] 228
Kościół pw. św. Stanisława BM, Kantorowice, ul. Kantorowicka 122 [il. 161] 233 Kościół pw. św. Jana Chrzciciela, Prądnik Czerwony, ul. Dobrego Pasterza 117 [il. 164] 236
Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej, Nowa Huta - Osiedle Szklane Domy 7 [il. 169] 240
Kościół pw. św. Brata Alberta, Nowa Huta - osiedle Na Lotnisku 14, 63 [il. 174] 250 Kościół pw. MB Ostrobramskiej - osiedle Wieczysta, ul. J. Meissnera 20 [il. 179] 255
Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, Bielany, ul. Księcia Józefa 176 [il. 189] 262
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, Kurdwanów, ul. Witosa 9 [il. 191] 265
Kościół pw. MB Saletyńskiej - osiedle Cegielniana, ul. Cegielniana 43 [il. 199] 270

3. WYNIKI ANALIZ 277

3.1. Podsumowujące ujęcie dziejów budowy kościołów Krakowa w czasach PRL 277
3.1.1. Metody systemu komunistycznego stosowane przeciw budownictwu sakralnemu 287

3.2. Proces inwestycyjny w budowaniu kościołów 292

3.2.1. Materiały 296

3.2.2. Konstrukcje 301

3.3. Kontekst urbanistyczny - usytuowanie kościołów 301

3.4. Rzuty - różnorodność kształtów 306

3.5. Dyspozycja wnętrza; części składowe 312

3.5.1. Prezbiterium 318

3.5.2. Transept 319

3.5.3. Kaplice, zatoczki kaplicowe, empory 320

3.5.4. Sklepienia, stropy, kopuły 321

3.5.5. Okna, świetliki, przeszklone szczyty, prześwity 323

3.6. Bryła kościoła: elementy składowe 327

3.6.1. Schody, wejście, podcienia 331

3.6.2. Fasada, elewacje boczne 333

3.6.3. Wieża 334

3.6.4. Dach 338

3.6.5. Detal 340

3.7. Wyposażenie i wystrój 343

3.7.1. Ołtarz 344

3.7.2. Tabernakulum 345

3.7.3. Witraż 346

3.8. Motywy sprzyjające sacrum 347

3.8.1. Motywy lokalne - swojskie i „rodzime 359

3.8.2. Motywy popularne i „obce 361

3.9. Symbolika 363

3.10. Typ w architekturze 374

4. KOŚCIOŁY KRAKOWA NA TLE PRĄDÓW IDEOWO-ARTYSTYCZNYCH 379

4.1. Prądy, nurty i idee architektury sakralnej po II wojnie światowej 379

4.1.1. Powrót do tradycjonalizmu - historyzm przetworzony 379

4.1.2. W ramach tradycjonalizmu - redukcyjny „styl swojski 383

4.2. Modernizm w obliczu reformy liturgicznej i zmian soborowych 387

4.2.1. Nurt rzeźbiarski-antyracjonalny 389

4.2.2. Rzeźbiarskość - archirzeźba; dążenie do jednoprzestrzenności 391

4.3. Modernizm i jego przemiany 396

4.3.1. Modernizm klasyczny 396

4.3.2. W poszukiwaniu indywidualnych rozwiązań 397

4.3.3. Modernizm ekspresyjny - kościoły „namiotowe 399

4.3.4. Na pograniczu architektury ekspresyjnej, organicznej i strukturalnej 403

4.3.5. Modernizm przekształcony - maniery(sty)czny, High Technology 406

4.3.6. Nurt rzeźbiarski - ciąg dalszy - wariacje na jego temat 413

4.3.7. Oksymoron w architekturze: zamknięty (na świat) - otwarty (na niebo) 418

4.4. Postmodernizm - przywracanie świata utraconego 422

4.4.1. W stronę komunikatywności: odniesienia do średniowiecza, baroku

i klasycyzmu 426

4.4.2. Od „stylu opływowego (rzut kolisty, spiralny) po „ekspresyjny (rzut wycinka koła) 434

4.4.3. Nowy regionalizm 444

4.4.4. Neomodernizm i dekonstruktywizm 448

ZAKOŃCZENIE 455

ZUSAMMENFASSUNG 473

INDEKS SKRÓTÓW 477

BIBLIOGRAFIA 479

Źródła archiwalne 479

Archiwa parafialne (kroniki parafialne ww. kościołów) 479

Źródła drukowane: dokumenty 480

Albumy, atlasy, encyklopedie, leksykony, przewodniki, słowniki 480

Prace niepublikowane (magisterskie, doktorskie oraz inne) 483

Opracowania monograficzne poszczególnych parafii i kościołów Krakowa 484

Opracowania monograficzne parafii i kościołów innych miast i miejscowości 485

Opracowania teoretyczne: ogólne i szczegółowe 486

Czasopisma 502

Rozprawy, artykuły: w rocznikach, periodykach, kwartalnikach, tygodnikach 502

Niektóre wybrane strony internetowe 513

INDEKS WAŻNIEJSZYCH POJĘĆ I TERMINÓW 515

INDEKS NAZWISK 519

INDEKS MIEJSCOWOŚCI 537

ILUSTRACJE I

Spis ilustracji LXI

Lokalizacja opisywanych kościołów Krakowa na schematycznym planie miasta LXIX